De voorzitter van de NPO heeft een opiniestuk geschreven dat tegelijkertijd lachwekkend en doodeng is. Lachwekkend vanwege de onzin die hier verkondigd wordt, doodeng vanwege de macht van de Nederlandse Publieke Omroep en de gevestigde orde die erachter zit.
Hoeveel mensen hebben nog altijd een groot vertrouwen in de NPO? In het NOS-journaal? In de talkshows, de actualiteitenprogramma’s? En deze mensen worden al jaren stelselmatig bang gemaakt voor andere meningen. Vooral voor meningen op dat enge internet.
We gaan lezen wat Rijxman te vertellen heeft. Haar tekst in oranje, de kleur van de NPO.
Nepnieuws is een gevaar dat ook ons land bedreigt
Vrijheid van meningsuiting is niet meer een vanzelfsprekendheid, stelt Shula Rijxman, voorzitter van de NPO. Serieuze media worden weggezet als fake en de vraag is: hoelang kunnen wij nog tegendruk bieden aan deze bewegingen?
‘Serieuze media worden weggezet als fake.’
Dit is de eerste omkering in dit stuk. Welke media worden namelijk weggezet als fake? De media die het tegengeluid vertolken. Maar volgens Rijxman zijn de MSM het slachtoffer van deze beschuldiging, en de MSM mogen geen fake genoemd worden, zelfs niet als zij de waarheid verdraaien en onwelgevallig nieuws achterhouden. Vraag: wat is er nog serieus aan media die de gevestigde orde naar de mond praten en onwelgevallige feiten wegmoffelen?
Overigens, beste burger, als u dacht dat Rijxman nu uit ging leggen waarom de ‘serieuze media’ geen fake zijn, dan komt u bedrogen uit. Dit ‘feit’ moet u gewoon maar aannemen. Net als het ‘feit’ dat al die media die de sticker ‘junknews’ kregen hier worden neergezet als een bedreiging voor de Vrijheid van Meningsuiting. Hoe lang kan die arme NPO nog tegendruk bieden aan die enge junknewsmedia?
We herdenken komend jaar 75 jaar vrijheid. En daarmee 75 jaar persvrijheid. Die vrijheid is helaas geen vanzelfsprekendheid meer in een aantal nabije landen.
Natuurlijk, waar zouden we zijn zonder een verwijzing naar de Tweede Wereldoorlog. Deze verwijzing dient om Rijxman wat morele autoriteit te verlenen. Hoe kan je immers ooit protesteren tegen iemand die in het kamp van de verzetsstrijders zit?
Overigens: de persvrijheid is inderdaad geen vanzelfsprekendheid meer in bijvoorbeeld Duitsland, om maar eens een nabij land te noemen. Maar waarschijnlijk zal Rijxman hier niet bedoelen dat na de Nieuwjaarsnacht in Keulen de pers krampachtig probeerde om de aanrandingen te verzwijgen, tot ze er wel over moesten schrijven omdat via de sociale media het schandaal toch aan het licht kwam…
En waarom de Duitse pers dit soort zaken niet brengt? Zou het iets te maken kunnen hebben met intimidatie? Met zelfcensuur? Met totaal afgebrand worden als je buiten de lijntjes kleurt? Dus ja, persvrijheid is niet meer vanzelfsprekend. Alleen vrees ik dat Rijxman dit heel anders bedoelt.
Vrijheid van meningsuiting en vrijheid van pers zijn in Nederland grondrechten waar we trots en heel zuinig op moeten zijn. Maar we worden als samenleving kwetsbaar als het tegenargument niet meer wordt gehoord en de feiten stelselmatig worden ontkend.
Hier moet ik Shula even halverwege een alinea onderbreken. Dit is inderdaad een enorm probleem. Alleen, weer, precies omgekeerd. Rijxman doet hier alsof de NPO c.s. het kwetsbare tegenargument uitdragen, alsof zij feiten aandragen die vervolgens stelselmatig ontkend worden. Maar het grote probleem van ons medialandschap is niet dat de MSM het zo moeilijk hebben, het probleem is dat de echte oppositiestemmen niet gehoord mogen worden. Het probleem is dat er feiten zijn die door de MSM als onwelgevallig bestempeld worden, erger nog: het probleem is dat degenen die deze feiten aandragen en het echte tegenargument geven, voortdurend verdacht gemaakt worden door o.a. de NPO.
Het opzettelijk verstrekken van desinformatie heeft niets te maken met vrijheid van meningsuiting. De noodzaak groeit om met evenveel kracht en in volstrekte onafhankelijkheid de feiten daar steeds tegenover te stellen. Daar vecht ik voor.
En alweer eens, maar alweer: precies omgekeerd. Dat de NPO opzettelijk desinformatie verstrekt, heeft inderdaad niets te maken met de Vrijheid van Meningsuiting. Overigens zou dat nog geen probleem zijn als de tegenargumenten tenminste ook maar gehoord mochten worden, en daar ontbreekt het juist aan. In feite zou ik het met een groot deel van dit stuk eens zijn als het een pleidooi was om werkelijk diversiteit van meningen toe te staan.
Onze open democratieën lopen geleidelijk gevaar door de verspreiding van desinformatie en nepnieuws. We kunnen daar niet van wegkijken. In Polen is de onafhankelijke publieke omroep aan banden gelegd. De Poolse NPO is daar een staatsomroep geworden. Polen is lid van de EU. In Engeland is er door een feitelijk onjuiste socialemediacampagne nu al drie jaar diepe verdeeldheid. Dat is een buurland van ons. In de VS pompt de president naar hartenlust berichten rond via Twitter en hij zet serieuze media weg als fake.
Zou ze nu zelf niet door hebben in welke bubbel ze zit?
Geen woord over Duitsland, waar nog slechts een op de vijf burgers in het openbaar durft te zeggen wat hij denkt. Maar natuurlijk wel schamperen op Polen, want… Polen staat in het rijtje van landen die Timmermans en de EU niet leuk vinden. Overigens: hoe is de NPO geen staatsomroep? De macht naar de mond praten; het ‘juiste’ narratief verkondigen, en daar vervolgens belastinggeld voor krijgen. Dat lijkt mij een passende omschrijving van een staatsomroep.
En aangezien de Brexit een open wond is bij de gevestigde orde, roept Shula ook nog even dat de Britten alleen maar uit de EU wilden vanwege een ‘feitelijk onjuiste socialemediacampagne.’ Dat alle Britten een propagandafolder van de regering in de bus kregen waarin ze werden gemaand om vooral ‘remain’ te stemmen, dat was natuurlijk niet ‘feitelijk onjuist’ en al helemaal geen aantasting van hun vrije meningsvorming. Rijxman houdt blijkbaar niet van een vrij debat met voor- en tegenargumenten en daarna vrije verkiezingen, nee, het plebs moet gewoon luisteren naar de elite die het beter weet.
En natuurlijk mag Trump niet ontbreken. Dat 90% van de Amerikaanse media fel tegen Trump is en gretig roddels en complottheorieën over hem verspreidt zonder ook maar iets te checken, dat zal natuurlijk niet onder fake vallen, dat is serieus nieuws. De uitslag van het Muelleronderzoek heeft Shula blijkbaar gemist. Maar ja: de tweets van Trump zijn natuurlijk een enorm gevaar; daar kunnen al die Trump-kritische media niet tegenop, toch?
Is dit ons voorland? Hoelang zijn wij in Nederland nog in staat om tegendruk te bieden? Hoelang kunnen we alle inwoners nog voorzien van onafhankelijke journalistiek, satire en educatieve programma’s?
Waar Rijxman tegendruk zegt, bedoelt ze in feite onderdrukking. De dissidente stemmen moeten onderdrukt worden; de geest moet terug in de fles.
En even een kleine uitleg over de term ‘onafhankelijke journalistiek.’ Dat is niet de NPO, Shula, dat zijn WIJ: de zogenaamde junknewsmedia. Wij eten niet uit de staatsruif, wij verdienen een mager inkomen met donaties, en we zijn aan niemand verantwoording schuldig.
Hoewel minister Ollongren onlangs vaststelde dat het bewust verspreiden van desinformatie hier niet op grote schaal voorkomt, maak ik me daar als voorzitter van de Nederlandse Publieke Omroep wél zorgen over. We mogen er onze ogen niet voor sluiten. We zien de stijgende populariteit van propagandazenders en invloedrijke YouTube-kanalen. We zien de ontregelende impact van sociale media, door gebruik van slimme algoritmes, en haatcampagnes.
Gek hè? Hoe komen al die alternatieve media toch zo populair? Zou er soms behoefte aan zijn? En de ontregelende impact van sociale media… natuurlijk. We kunnen niet hebben dat mensen gewoon maar van gedachten wisselen zonder dat daar controle op is. Stel je voor zeg. Ze zouden eens op verkeerde ideeën kunnen komen.
En haatcampagnes? Wat denkt Shula eigenlijk dat ze hier aan het doen is? Zij is gewoon de volgende in het rijtje die er alles aan wil doen om de Vrijheid van Meningsuiting in te perken. Zij wil helemaal geen feiten, zij wil geen vrij debat, zij wil CONTROLE. Mensen moeten luisteren naar de NPO en niet naar al die lastige figuren die met tegenargumenten komen.
Daardoor vertroebelt het zicht op de feiten. Groepen mensen komen in gesloten bubbels, waardoor zij de andere kant van het verhaal niet meer horen. Dat leidt tot verharding en polarisatie, tot intolerantie en uiteindelijk uitsluiting van de onafhankelijke media of zelfs sluiting van publieke nieuwszenders.
De omkering is bizar.
Rijxman roept vanuit haar bubbel dat anderen in bubbels zitten en daardoor haar kant van het verhaal niet meer horen. Het komt niet bij haar op dat sommige mensen willen weten wat er echt aan de hand is en vervolgens ontdekken dat de NPO er maar een heel benauwd kadertje op na houdt. Die mensen hebben dan niet meer – zoals totalitaire Shula zou willen – alleen de NPO als bron, maar informeren zich breder.
En van welke kant komen dan de verharding en polarisatie? De intolerantie en uitsluiting? Is dat van de mensen die beter geïnformeerd zijn en kritische vragen gaan stellen? Of is dat van de gekrenkte gevestigde orde die geen andere meningen verdraagt? Rijxman heeft boter op haar hoofd.
De intolerantie en uitsluiting gaan ver. Er is – via EUvsDisinfo – al een poging gewaagd media het zwijgen op te leggen, vervolgens begon Ollongren over nepnieuws, toen dat niet waargemaakt kon worden werd het junknews en nu vertelt Rijxman ons dat eigenlijk de alternatieve media aan polarisatie en intolerantie doen. Met als grootste schrikbeeld natuurlijk dat door deze agressie publieke zenders zouden moeten sluiten. Tjongejonge, dat zou toch wel een verlies zijn voor Nederland. Of beter: voor de gevestigde orde.
Een antwoord is niet eenvoudig. We zullen samen op zoek moeten. De NPO organiseert daarom een congres. Waar we samen met omroepen, nieuwsmedia, deskundigen en wetenschappers zoeken naar antwoorden op die nieuwe technieken en internationale machtsconcentraties. Samen met het publiek en vanuit alle denkstromingen willen we onderzoeken hoe we antwoorden kunnen geven.
Over uitsluiting gesproken: gaat Shula al die junknewsmedia uitnodigen op haar van belastinggeld betaalde congres? Of wordt het een gezellig feestje voor gelijkgestemden waar overlegd kan worden hoe er afgerekend kan worden met al die nare dissidente stemmen?
De laatste zin belooft niet veel goeds. ‘Onderzoeken hoe we antwoorden kunnen geven.’ Natuurlijk. De junknewsetiketten zijn geplakt, het wordt tijd voor de volgende stap. Zoals Medialogica vorige week al concludeerde: we kunnen toch echt niet toelaten dat er afwijkende meningen verkondigd worden.
Hoe gaan we om met aantoonbaar verdraaide werkelijkheden? Dat is de publieke taak die we als serieuze media hebben, cruciaal voor het behoud van onze vrijheid van pers en meningsuiting én voor het behoud van onze open en tolerante democratie.
Shula Rijxman is voorzitter van de NPO.
Zucht. De enige die hier de werkelijkheid verdraait is Shula Rijxman. Had de gevestigde orde maar het lef om diversiteit van meningen toe te staan in plaats van te proberen om de informatie onder controle te krijgen. Deze hetze tegen andere meningen is gevaarlijk. Niet alleen omdat mensen het zwijgen wordt opgelegd, maar ook omdat een groot deel van het volk wordt opgesloten in een schijnwerkelijkheid. Die schijn kan niet eeuwig in stand blijven en hoe hard zal de waarheid aankomen als de schijn niet meer vol te houden is?
Ik zou Shula Rijxman willen vragen:
Sta alsjeblieft eens ECHT op voor onze Vrijheid van Pers en Meningsuiting. Misschien dat we dan kunnen gaan werken aan een open en tolerante democratie.
Vond je dit artikel goed? Steun Repelsteeltje via repelsteeltje.backme.org
Voor meer artikelen van Repelsteeltje, zie deze link.
Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen? Volg me op Twitter.
