Zondagavond 24 november was er op de NPO een programma getiteld:
Medialogica, handboek voor haatzaaiers.
Toen ik hoorde dat een eerder artikel uit De Groene Amsterdammer als belangrijke bron werd gebruikt, tweette ik:
Zo werkt dat.
- Media 1 legt een vergezochte link.
- Media 2 haalt media 1 aan en doet er een manipulatief schepje bovenop.
- Media 3 baseert zich op ‘betrouwbare bronnen’ 1 en 2.
Wie volgt de keten nog terug met een echte factcheck?
En hopla: daar is de nieuwe werkelijkheid.
En toen dacht ik: maar dit keer even niet. Dit keer krijgen de feitenvrije roepers een factcheck aan hun broek.
Welke feiten ga ik tegen het licht houden?
Laten we dit verhaal van Medialogica eens als een gebouw bekijken. We kijken eerst naar de fundamenten, dat zijn de bronnen en deskundigen waar men zich op baseert. Dan komt de opbouw, hoe wordt het verhaal verteld? En tenslotte zijn er nog wat onderdelen waar je vragen bij kunt stellen.
Fundamenten
De hele uitzending leunt zwaar op een artikel in De Groene Amsterdammer van drie maanden geleden, waar boven stond: Alt-light en alt-right vormen een Nederlandse zuil waarin het verzet broeit en waar extreme ideeën worden witgewassen. Ze hebben in ieder geval Twitter al veroverd en beïnvloeden van daaruit het publieke debat.
Het is nogal wat om een grote groep twitteraars te beschuldigen van het ‘witwassen van extreme ideeën’ en het artikel veroorzaakte toen al opschudding. Nu heb ik het grondig herlezen, en een klein zinnetje helemaal aan het eind (in de verantwoording) viel me op: Daarvoor zijn vier representatieve peilmomenten gekozen sinds augustus 2017 – wat 3,5 miljoen tweets opleverde.
Er zijn 2,5 miljoen twittergebruikers in Nederland, in 2017 en 2018 waren het er nog wat meer, en dan lijkt 3,5 miljoen tweets ineens niet meer zoveel. Bedoelt De Groene dat die vier peilmomenten vier losse DAGEN waren? Hoe representatief zijn deze tweets?
Dan nog, de analyse gaat over wie er geretweet wordt en door wie. Zoals De Groene zelf schrijft: Dit betekent niet dat zij zichzelf beschouwen als onderdeel van dit deelpubliek, het wil slechts zeggen dat hun berichten veel door personen uit dit deelpubliek worden verspreid.
De mooie plaatjes en grote beweringen maken indruk, maar je kunt je afvragen in hoeverre je uit deze gegevens de conclusie mag trekken dat zo’n grote groep ‘alt-right’ is. Medialogica zit daar niet mee en bouwt vrolijk verder op de beweringen van De Groene.
Maar Medialogica baseert zich ook op (ervarings)deskundigen, om te beginnen Brianna Wu. Zij vertelt hoe zij slachtoffer was van gamergate, dit was een rel in de VS die zich voornamelijk afspeelde in de gamewereld.
Saillant detail, Wu die uitgebreid haar dramatische verhaal mag doen, zegt bij Medialogica dat ‘law enforcement’ haar destijds in de steek heeft gelaten. Is dat niet vreemd als deze zaak zo ernstig was? Details hierover worden ons verder niet medegedeeld. Brianna is slachtoffer. Punt.
Ik heb geprobeerd uit te vinden waarom Wu niet serieus werd genomen door de politie, en ik vond een verhaal met stapels bronnen waaruit het beeld oprijst van een zeer manipulatieve dame die alles bij elkaar heeft gelogen. Wat er werkelijk gebeurd is? In elk geval is hier een andere kant van het gamergate-verhaal, en die doet mij twijfelen aan de integriteit van Brianna Wu.
De volgende deskundige is Ian Danskin.
Deze man wordt aan ons voorgesteld als een YouTuber die video-essays maakt over de online cultuur. Hij doet hier al jaren onderzoek naar, aldus Medialogica, en hij kent de cultuur van binnenuit.
Ik vermoed dat Medialogica niet aan backgroundchecks doet.
Dit is een linksextremist. Bekijk vooral zijn twitter voordat hij het afschermt, het is loepzuivere gewelddadige Antifa.
Of wist men dit bij de NPO maar denkt men dat linksextremisten die geweld rechtvaardigen eigenlijk lieve idealisten zijn? Denkt men dat linksextremisten objectieve experts zijn die neutrale informatie kunnen geven over de gevaren van rechtsextremisme?
Hier een paar screenshots van zijn twitter.
Jelle van Buuren van de Universiteit Leiden is de volgende deskundige, en die is interessant, want wie mocht er ook opdraven in het artikel van De Groene? Precies: Jelle van Buuren.
Destijds vertelde hij al dat de hele blauwe wolk, de rechtse twitterbubbel, in omvolking ‘gelooft’ en in deze uitzending komt de omvolking ook prominent aan bod. In De Groene wordt al gesteld dat deze term ‘extreem-rechts’ is, en Medialogica doet dat nog eens dunnetjes over.
Medialogica bouwt dus niet alleen op het onderzoek van De Groene Amsterdammer, maar ook op dezelfde wetenschapper die zijn verhaal nu nog een keertje mag houden. Zijn er zo weinig wetenschappers die die hier verstand van hebben dat er in een nogal kleine vijver gevist moest worden? Of wilde Medialogica geen wetenschapper met een andere mening?
Dan nog een interessante bron: de twittergrafiek over het gebruik van de term ‘omvolking’ op Twitter in 2019. Ik neem aan dat het hier gaat om de term ‘replacement’, want anders wordt het wel heel lastig om verbanden te leggen met twee Engelstalige schutters. Medialogica stelt namelijk dat er verband is tussen deze term en de aanslagen in Christchurch en El Paso.
Waarom maakt Medialogica dit zo belangrijk? Het is namelijk niet zo bijzonder wat hier te zien is.
Beide schutters hadden een manifest geschreven waarin ze de term ‘replacement’ gebruikten, de Christchurch-schutter had het zelfs in de titel, en de El Paso-schutter verwees naar Christchurch. Is het vreemd dat dit woord de dagen daarna veel gebruikt werd op Twitter? Het zou raar zijn als het niet zo was, maar Medialogica lijkt te willen suggereren dat er een soort wereldwijde samenzwering gaande is waar alle gebruikers van de term ‘omvolking’ deel van uitmaken.
Natuurlijk zijn bronnen soms niet echt relevant of nauwkeurig, en natuurlijk kunnen deskundigen wat minder neutraal zijn, maar het lijkt erop dat Medialogica hier wel erg slordig is geweest. Vooral Ian Danskin had m.i. nooit als deskundige opgevoerd mogen worden.
Los daarvan is het opvallend hoe alle bronnen en deskundigen dezelfde kant op wijzen. Waar is een kritisch tegengeluid? Het is er simpelweg niet. Er komen mensen aan het woord die mij betrouwbaarder lijken, maar ze hebben allemaal dezelfde mening.
En dan is er natuurlijk ook nog de opbouw van het verhaal.
Opbouw
Het is vermakelijk om Medialogica voortdurend te horen waarschuwen voor framing terwijl de uitzending zelf er lustig op los framet. De opbouw van dit verhaal is namelijk behoorlijk sturend.
Eerst komen Tineke Ceelen en Jasper Kuipers in beeld, beiden bekend van het Vluchtelingenwerk. Ze vertellen over bedreigingen en er worden tweets met scheldwoorden getoond. Deze tweets zijn natuurlijk geen van allen gestuurd door de mensen die straks de schuld gaan krijgen (en die zelf ook geen tekort hebben aan bedreigingen en scheldpartijen) maar de boodschap staat: dit zijn goede, lieve mensen die bedreigd worden en we gaan nu op zoek naar de daders.
Dan springen we naar gamergate. We krijgen in deze uitzending nadrukkelijk maar één kant van dat verhaal te horen. Uitgebreid wordt verteld hoe afschuwelijk extreemrechts de mannelijke gamers waren en hoe de vrouwelijke gamers bedreigd werden. Heeft ook maar één van de rechtse twitteraars van Nederland banden met gamergate? Nee. En toch worden zij hieraan gekoppeld. Deze uitzending heet ‘handboek voor haatzaaiers’ en volgens Ian Danskin, de linksextremist, is dit handboek de manier waarop de gamers de zaken aanpakten. Andere rechtse mensen (de twitteraars!) imiteren dat volgens hem.
Robert Faris – research director Harvard University – komt aan het woord, afgewisseld met Ian Danskin.
We krijgen een spoedcursus over de schurken van gamergate; we krijgen te horen dat al deze mensen zich schuldig maakten aan wit nationalisme. Er worden stapels etiketten geplakt: de alt-right is racistisch, maar ook misogyn (vrouwenhatend), antifeministisch, islamofoob, xenofoob, homofoob, transfoob, klassenbewust (waarschijnlijk de blanke man bovenaan), validistisch (niet aardig voor gehandicapten), autoritair en anti-intellectueel. Kortom, deze mensen zijn SLECHT.
En dan een aardige uitspraak van Danskin: Het is nuttig om een term te hebben die het hele ‘cluster’ beschrijft.
Voelt u hem aankomen? Elke (vergezochte) overeenkomst tussen deze nazi’s en Nederlandse twitteraars betekent dat deze twitteraars bij dit cluster horen.
Dan de volgende stap. Wat staat er in dat handboek van gamergate?
We horen dat de strategie is om woorden aan te passen zodat ‘gewone witte mensen zich geen racisten voelen als ze op racistische mensen met racistische ideeën stemmen.’ Verder worden volgens Faris de media gemanipuleerd. Hoe werkt dat?
Simpel. Al die objectieve journalisten van de MSM (mainstream media) denken dat ze ‘beide kanten’ moeten laten horen, en dat wordt tegen ze gebruikt. Boodschap: de alt-right is gevaarlijk voor die brave journalisten, en dus nog gevaarlijker voor hun argeloze publiek.
Dan komt Jelle van Buuren van de Universiteit Leiden aan het woord. Hij mag het gevaar verder uitbouwen en begint over de verhullende taal die de rechtsextremen gebruiken om hun duivelse bedoelingen te verbergen. Volkskrantjournalist Hassan Bahara mag hem aanvullen en vertelt hoe hij stiekem meekeek op extreemrechtse chatkanalen en ontdekte dat het om echte nazi’s ging die streven naar een blanke etno-staat.
Nu de kijker is ingeprent dat we hier met een griezelig complot te maken hebben van geslepen nazi’s die in de krochten van het internet naar fascistische heerschappij streven, is het tijd voor bewijs.
We gaan samen met Jelle van Buuren kijken naar de puntenwolken van De Groene Amsterdammer. Boodschap: we zeggen niet zomaar iets, dit is wetenschappelijk onderbouwd.
In een mooie animatie wordt ons het twitterlandschap getoond waarin een grote wolk stippen benoemd wordt als rechts nationalistisch. Dit geeft volgens Van Buuren aan dat de invloed van rechtse twitteraars groot is omdat ze zo dominant zijn op twitter. Het megafooneffect, noemt hij dat. Vervolgens zegt de commentaarstem (Clairy Polak): En zo kun je dus onwaarheden verspreiden. Boodschap: rechtse twitteraars zijn leugenaars.
Medialogica gaat nu deze verderfelijke ideeën bespreken, om uit te leggen hoe slecht ze zijn. De omvolkingstheorie wordt besproken als een complottheorie die de MSM bereikt heeft en nu gevaarlijk serieus genomen wordt. Dan de Twittergrafiek die die de link legt tussen de schutters van Christchurch en El Paso en omvolking. Boodschap: als jij het woord ‘omvolking’ gebruikt, ben je een geestverwant van deze moordenaars.
Dan linkt Bahara nog even de Duitse aanslag op een synagoge aan het cluster waar net de Nederlandse twitteraars bij in zijn gedeeld. Boodschap: mensen als Joost Niemoller, Wierd Duk, Syp Wynia en Mirjam152 zijn geestverwanten van een figuur die een synagoge overhoop wilde schieten. Zij zaaien haat. Dit wordt vervolgens aannemelijk gemaakt met de mededeling dat haattweets naar Tineke Ceelen gestuurd werden uit de groep van de verspreiders van de omvolkingstheorie. Omineuze beelden van een reis door de puntenwolk met onheilspellende muziek op de achtergrond geven de kijker de gelegenheid om dit goed tot zich door te laten dringen.
De link is gelegd. Deze Nederlandse twitteraars horen bij een duister complot. Tijd voor de volgende stap. Kuipers en Ceelen vertellen dat ze tegenwoordig veel minder welwillend benaderd worden door de MSM. Boodschap: dit komt door de sluipende invloed van die enge twitteraars.
Danskin en Van Buuren mogen vertellen dat complottheorieën in de MSM komen doordat enge politici de boodschap van deze alt-right-figuren uitdragen. Baudet heeft Niemoller geretweet en daardoor de omvolkingstheorie bespreekbaar gemaakt. Op dit punt is al lang duidelijk dat omvolking helemaal niet bespreekbaar is, dus zowel Niemoller als Baudet zijn nu nazi’s.
En dan komt het vaste argument tegen mensen die zich niet genoeg als nazi gedragen en toch dat etiket moeten krijgen: de dogwhistle, het hondenfluitje. Volgens de deskundigen die aan het woord komen gebruikt iemand als Baudet geheimtaal die alleen maar door nazi’s begrepen wordt.
Dan wordt nog even benadrukt hoe gevaarlijk het is dat deze ideeën een podium krijgen en dat de arme journalisten van Medialogica toch echt wel een dilemma hadden, want zij hebben hier nu aan meegewerkt. Boodschap: deze denkbeelden zijn verschrikkelijk gevaarlijk!
Faris zegt dat journalisten dit geluid dus geen aandacht moeten geven, omdat het altijd mis gaat. Brianna Wu mag nog vertellen dat de techbedrijven gereguleerd moeten worden zodat dit soort rotzooi niet meer verspreid kan worden, en dat is het besluit van de aflevering. Censuur mensen, we moeten wel.
Vrijheid van meningsuiting is gevaarlijk.
Over framing gesproken.
De basis van deze uitzending deugt niet, en de opbouw maakt de eenzijdigheid nog erger. Die bias blijkt ook uit allerlei details: de onderdelen.
Onderdelen
Danskin: De media willen perse objectief blijven en geen kant kiezen. Daarom moet je altijd zorgen dat je een kant vertegenwoordigt en in zekere zin meetelt. Als je de media ervan overtuigt dat je meetelt, dan zullen ze zeggen: we moeten beide kanten van dit debat horen.
Deze uitspraak is op twee manieren absurd. In de eerste plaats is het belachelijk om te doen alsof de media objectief willen zijn. Als dat zo was, hadden we deze uitzending niet gehad. Maar de journaliste van dienst knikt instemmend. Natuurlijk is zij heel objectief en neutraal, daarom zit ze nu ook een linksextremist te interviewen zonder hem kritisch te bevragen.
In de tweede plaats hoor ik hier een echo van minister Ollongren: Je kunt mensen, groepen tegen elkaar opzetten door een beetje beide kanten te belichten. Het zegt wel iets over Ollongren dat zij hetzelfde zegt als deze linksextremist. Weg met het vrije debat, we moeten vooral geen diversiteit van meningen hebben.
Dan een uitspraak van Jelle van Buuren. Volgens hem wordt binnen de alt-right de term ‘ras-realisme’ gebruikt om te verhullen dat men racisme bedoelt. Zoals hij het zegt: Ras-realisme kun je beter gebruiken dan racisme, want daar slaan mensen allemaal zo verschrikkelijk op aan, dus dan gebruik je het woord ras-realisme dat uiteindelijk min of meer voor hetzelfde staat.
Gaat dit nog steeds over die enge rechtse twitteraars? Nu draai ik toch al een klein jaartje mee in deze ‘alt-right-bubbel’, maar ik heb nog NOOIT iemand de term ‘ras-realisme’ horen gebruiken. Ging daar toevallig een grap over rond op een van die vier peildagen van De Groene? Of zuigt Van Buuren deze uit zijn duim? Of is dit iets van de splintergroep echte nazi’s die NIETS met de grote groep twitteraars te maken heeft?
Een andere deskundige is Hassan Bahara, onderzoeksjournalist bij de Volkskrant. Hij vertelt dat hij mee heeft gekeken op chatkanalen waar de alt-righters ‘zich onbespied waanden.’ In een eerder Volkskrantartikel zei hij hier pittige dingen over, maar vermoedelijke vonden de mensen van Medialogica hem dit keer niet pittig genoeg, want er wordt naadloos overgeschakeld naar Jelle van Buuren die stelt dat op besloten kanalen ‘gewoon wel wordt gesproken over Hitlerverering, dan wordt er wel gezegd van ‘wij zijn gewoon nazi’s’. Er wordt heel duidelijk gemaakt dat wordt gestreefd naar een blanke etno-staat.’
Dat is inderdaad ernstig, maar om hoeveel mensen gaat het hier? Vermoedelijk om een heel klein groepje, maar aantallen horen we niet. Intussen krijgt de kijker de indruk dat de hele ‘rechtse’ twitterbubbel er wel zo over zal denken, want Van Buuren sluit af met: Een tweede deel gaat erover: dit moeten we nooit hardop ‘buiten’ zeggen, want dat stoot mensen af.
Wat wil Van Buuren hier eigenlijk suggereren? Hij had juist op dit moment duidelijk moeten maken over welke groep hij het had. En als hij het wel heeft toegelicht en Medialogica heeft dat eruit geknipt, dan mag de redactie zich schamen.
Dan deze uitspraak van Hassan Bahara: We hebben de aanslag in Duitsland gehad, in Halle (aanslag synagoge, R) waarin je, ja, de alt-right toch z’n meest moorddadige kant laat zien. En gedreven door dat idee van we staan op het punt om omgevolkt te worden en daar moet iets tegen gedaan worden, en niet alleen met woorden. We moeten daar met wapens iets aan gaan doen. Dus dat is wel de uiterste consequentie van dat gedachtegoed.
Zou het ook tot deze mensen doordringen dat juist in die rechtse bubbel de felste verdedigers van de Joden zitten? Waar veel MSM de aanslagen op het Joodse restaurant in Amsterdam vergoelijkten, stond de rechtse bubbel op de achterste benen. Dit antisemitisme moest benoemd worden! Maar in de ogen van deze deskundige is rechts automatisch antisemitisch en mag deze bubbel ‘gewoon’ gelinkt worden aan de aanslag op een synagoge.
Er zal heus wel een verdwaalde antisemiet in de rechtse bubbel zitten, maar het is gluiperige framing om deze aanslag aan de rechtse bubbel te linken en dit dan meteen door te trekken naar het ‘gevaar’ van rechts geweld. Er is een hoop frustratie binnen deze bubbel, en soms worden uitspraken over hooivorken gedaan. Maar zou het niet een goed idee zijn om de zorgen eens serieus te nemen in plaats van mensen af te schilderen als fascisten? Hiermee wordt anderen angst aangejaagd en de samenleving gepolariseerd, alsof men wil dat mensen het recht in eigen hand nemen. Overigens is het wat dat betreft gelukkig tot nu toe bij woorden gebleven.
Dan begint Ian Danskin ook nog over dogwhistles. Eigenlijk wil ik die man helemaal niet serieus nemen, maar goed, Medialogica nam hem serieus, dus daar gaan we.
Ian Danskin: Het hondenfluitje doelt op de manier waarop radicale conservatieven met elkaar communiceren zonder dat de gemiddelde toehoorder het snapt. Zoals het oké-teken. Alleen als je weet dat dat een manier is waarop radicale conservatieven communiceren, heb je het door. Je kunt op een podium racistische dingen roepen die alleen racisten begrijpen. De rest hoort niets bijzonders.
Deze bizarre theorie is al eens grondig onderuit gehaald door Russells Teapot aka Frank van Dorp, dus hierbij zijn analyse van dit verschijnsel. Hij bespreekt het ‘probleem’ van mensen die volgens anderen nazi zijn, maar zich niet als nazi gedragen.
Dus daar hebben linksprogressieven een oplossing voor gevonden: de “dogwhistle.” Het idee hierachter is dat rechtse mensen misschien wel iets zeggen wat niet racistisch is, maar dat ze er eigenlijk heel iets anders (en superracistisch) mee bedoelen! (…)
En bewijs als rechts persoon maar eens dat dat niet zo is. Dat kan dus niet. Dus: zegt een rechts persoon iets dat niet racistisch is? Dan is het een dogwhistle, eigenlijk is het dus wel racistisch bedoeld in een soort codetaal die alleen racisten begrijpen (en oplettende linkse antiracisten natuurlijk, wiens geniale breinen erin geslaagd zijn deze codetaal te kraken).
Dan nogmaals Van Buuren die soms klinkt als een echo van minister Ollongren: de media vinden het altijd ontzettend ingewikkeld om niet te berichten over iets wat heel erg groot en hyperig lijkt te zijn, tegelijkertijd snapt de media ook nooit helemaal hoe nou die sociale media werken, dat je dus echt iets wat klein is heel erg groot kunt doen lijken, nou als je daar dus aandacht aan gaat besteden, daarmee maak je dus eigenlijk iets groot wat heel erg klein is.
Van Buuren bedoelt hier waarschijnlijk dat de ideeën uit de rechtse bubbel misschien wel belangrijk lijken, maar het niet zijn. Geef ze dus maar geen podium. De gedachte aan KOZP dringt zich op. Dat waren hooguit een paar honderd mensen met extreme ideeën, maar zou Van Buuren ook vinden dat die maar beter geen podium hadden kunnen krijgen? Dat betwijfel ik.
Dan als laatste een uitspraak van Brianna Wu. We moeten juridische stappen ondernemen tegen racisme (ze zegt: supremacy) op internet. We moeten techbedrijven reguleren en aansprakelijk stellen voor deze rotzooi.
Wat zijn sommige mensen toch altijd dol op censuur. Dit is de afsluitende opmerking van de uitzending, en vermoedelijk vindt Medialogica dit dus een goed idee. Vandaar natuurlijk ook dat er niet één kritische stem te horen was in dit hele verhaal. Kritiek? Daar word je maar ongemakkelijk van. Net als van rechtse ideeën.
Conclusie
Dit was de NPO in optima forma. De omschrijving op Uitzending Gemist gaf het al aardig aan:
Onderzoek naar hoe op sociale media een geraffineerd spel van haatzaaien en polarisatie is ontstaan en wie daar belang bij hebben. Heeft de journalistiek hier wel een goed antwoord op?
Het was geen onderzoek of er überhaupt wel een ‘geraffineerd spel van haatzaaien en polarisatie’ gaande was, dat ‘feit’ stond al vast voordat men ging kijken. Het hele zogenaamde onderzoek diende maar een doel: bewijzen wat de linkse onderbuik al wist. Geen wonder dat de eenzijdigheid ervan af droop.
Verder voelt Medialogica blijkbaar geen enkele behoefte om de mensen die hier belasterd worden nog een kans op weerwoord te geven. De Groene had tenminste nog contact gezocht met diverse twitteraars, maar dat station zijn we blijkbaar al voorbij. De NPO mag mensen framen en vervolgens achterover leunen als de linksextremisten gaan vergaderen wat er met deze ‘nazi’s’ moet gebeuren. De deugbrigade in volle actie.
Het werkte precies zoals ik concludeerde toen ik hoorde dat het onderzoek van De Groene Amsterdammer als bron was gebruikt:
- Media 1 (De Groene Amsterdammer) legt een vergezochte link (elkaar retweeten betekent dat je tot de alt-right behoort, en dat op basis van een paar steekproeven)
- Media 2 (Medialogica) haalt media 1 aan en doet er een manipulatief schepje bovenop.
- Media 3 (dat zijn nu waarschijnlijk alle MSM) baseert zich op ‘betrouwbare bronnen’ 1 en 2.
Wie volgt de keten nog terug met een echte factcheck?
Tot uw dienst, ik heb mijn best gedaan.
En serieus, ik heb niet eens alle dubieuze zaken besproken, dan werd het artikel namelijk wel erg lang.
En hopla: daar is de nieuwe werkelijkheid.
Jammer NPO, we laten ons nog niet opleggen wat wij horen te denken.
Verder hoeft natuurlijk niemand in de MSM mijn artikel serieus te nemen, want feiten of niet, Saltmines is tenslotte maar Junknewsmedia…
Maar ik zou me doodschamen voor het kaliber bronnen dat Medialogica hier gebruikt heeft.
Een Antifa-extremist opvoeren als deskundige!
Gênant.
Vond je dit artikel goed? Steun Repelsteeltje via repelsteeltje.backme.org
Voor meer artikelen van Repelsteeltje, zie deze link.
Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen? Volg me op Twitter.
