Lodewijk Asscher kwam er niet meer onderuit. Als lijsttrekker van de PvdA – die strijdt voor sociale, fatsoenlijke, eerlijke politiek voor iedereen – moest hij met een verklaring komen. Hoe was het mogelijk dat hij als minister niet gereageerd had op signalen dat machteloze mensen vermalen werden tussen de wielen van het systeem?
En dus kwam Asscher met een zorgvuldig opgebouwde Facebookpost over de toeslagenaffaire. Dit hele verhaal van de PvdA-leider dient maar één doel, het schoonvegen van zijn eigen straatje.
Leest u even mee.
Medeleven
Eerst erkent hij hoe erg het allemaal is. Dat had Asscher in 2017 al kunnen doen, maar toen lag er nog geen rapport waardoor zijn aandeel in deze affaire niet meer te ontkennen viel. Nu vindt hij de titel van dat rapport – ongekend onrecht – hard en terecht. Daarna put hij zich uit in meelevende woorden, maar er zit een weerhaakje in.
Woorden schieten eigenlijk tekort om te beschrijven hoe zeer ouders geraakt zijn door een onredelijke, onrechtvaardige en onheuse behandeling door de overheid.
Denk erom, lezer, dit was de overheid. Asscher was maar een piepklein radertje in het geheel. Daarna volgt nog wat extra medeleven: De verhalen over wat het voor mensen heeft betekend en nog steeds betekent gaan door merg en been.
Eigen aandeel
Nu komt het moeilijkste stuk. Hoe kan Asscher iets zeggen over zijn eigen aandeel hierin, meevoelend blijven, en toch dat aandeel zo klein mogelijk maken? Om te beginnen gevoel tonen, dan een paar feiten noemen die nu eenmaal niet te ontkennen zijn, maar die vervolgens wel meteen afzwakken.
De constateringen over mijn eigen rol hierin zijn pijnlijk en vervullen me met schaamte. Als minister van Sociale Zaken tussen 2012 en 2017 was ik verantwoordelijk voor het beleid van de Wet Kinderopvang. Daarom ben ik enkele weken geleden ook verhoord door de commissie en heb ik geprobeerd te helpen bij het zoeken naar de verklaring over hoe dit zo mis heeft kunnen gaan.
Een meesterstukje. De start is nederig. Dan erkent Asscher zijn verantwoordelijkheid, maar neutraliseert dat meteen door aan te stippen hoe ‘hulpvaardig’ hij de commissie te woord stond, waarna hij eindigt met: hoe dit zo mis heeft kunnen gaan. Alsof hij uit vrije wil voor de commissie getuigde, en alsof ‘wat er mis ging’ buiten hem om gebeurde.
Daarna iets over hoe ingewikkeld het toeslagensysteem is, en dat dit voor problemen zorgt. Nu kan Asscher zich van zijn goede kant laten zien: Daarom wilde ik het systeem van de kinderopvang beter maken. Die Lodewijk toch. Hij bedoelde het zo goed.
Nu moet er iets in over zijn falen. Lastig, lastig… Wat ik niet goed heb gezien, is dat er naast de ‘reguliere’ terugvorderingen, ook onterechte terugvorderingen waren.
Dit is een gotspe. Hoezo ‘naast’? Volgens het rapport (blz. 95) was de kwalificatie opzet/grove schuld in 94% van de gevallen onterecht. Vierennegentig procent. Dat is het leeuwendeel; het gaat hier om tienduizenden gezinnen. Even verderop schrijft Asscher over hoe hardvochtig de wetgeving op dit punt uitpakte voor sommige mensen. Sommige???
Ingebed tussen deze twee bagatelliserende opmerkingen staat dat hij ziet ‘dat er verschillende momenten geweest zijn waar ik had kunnen doorvragen’. En hij eindigt deemoedig met: dat heb ik niet genoeg gedaan.
Goh, wat een ‘dappere’ schuldbekentenis nadat onomstotelijk bewijs van zijn falen geleverd is en ook de laatste uitvluchten op zijn.
Persoonlijk verhaal
Asscher last nu een persoonlijk verhaaltje in, zodat de kiezer kan meevoelen. Zakdoekjes klaar, hier komt hij.
Zo kreeg ik eind 2013 een brief van een grootmoeder over de Belastingdienst die een groot bedrag van haar zoon en schoondochter terugeiste naar aanleiding van de verstrekte toeslagen voor haar kleinkinderen. Het was een van de ouderparen uit de Appelbloesemzaak – waar fraude was geconstateerd door een gastouderbureau. Bij mijn voorbereiding op de verhoren las ik die brief weer. Tot mijn spijt heb ik haar destijds geantwoord dat ik niets kon doen in individuele gevallen. Ik heb geen alarm geslagen. Vorige maand heb ik een gesprek gehad met de grootmoeder en de ouders, ik ben hen dankbaar dat ze met me wilden praten. Ik heb haar persoonlijk verteld hoe ik erg ik het vind dat ik geen onraad heb geroken toen ik haar brief kreeg.
Die Lodewijk toch. Wat is hij meelevend. Hij heeft helemaal zelf een persoonlijk gesprek gehad met deze mensen om ze te vertellen hoe erg hij het vond dat hij het allemaal niet door had gehad. Tja, hij had geen onraad geroken. Dat kan de beste overkomen, zo blijkt maar weer.
Dit is een sentimenteel verhaaltje om sympathie te wekken. Kijk eens hoe aardig en meelevend Lodewijk Asscher is! Zo’n man kan je die paar foutjes toch niet aanrekenen?
En na al deze emoties is het tijd voor daadkracht.
Lessen leren
Al die jaren wist Lodewijk nergens van, maar nu heeft hij allemaal plannen.
Er moeten lessen geleerd worden uit de toeslagenaffaire. Korte en langere termijn – snel en ruimhartig gecompenseerd – andere financiering van kinderopvang – Beleid kan desastreus uitpakken als we niet goed letten op de uitvoering. Als niet mensen centraal staan, maar rigide regels. Bureaucratie – monster – informatievoorziening – beginselen van de rechtsstaat geschonden.
En nu meteen doorpakken, natuurlijk. Staatsman in actie.
Er wordt in het rapport niet gesproken over de rol die de achtergrond en de 2e nationaliteit van mensen lijkt te hebben gespeeld bij de aanpak van de Belastingdienst.
Discriminatie! Etnisch profileren! Betrokkenheid! Handelend optreden! De overheid moet de komende jaren weer een schild en een bondgenoot van mensen zijn.
En tot slot de plechtige verzekering: dit mag nooit meer gebeuren.
Too little too late
Deze Facebookpost is geen oprechte spijtbetuiging: dit is een doorzichtige poging om de schade te beperken.
Er zijn al PvdA’ers die beweren dat Asscher zijn fouten ‘ruimhartig’ heeft toegegeven, maar dat is grote onzin. De PvdA-leider bagatelliseert wat er gebeurd is. Zijn hoofddoel is om zichzelf te presenteren als een goedbedoelende bestuurder die alleen maar eventjes niet oplette. Hij erkent niet de volle omvang van dit schandaal; hij probeert voortdurend om zijn eigen aandeel zo klein mogelijk te maken, en hij gaat nergens in op het feit dat al in 2017 duidelijk was dat er heel veel mis was gegaan.
Asscher benoemt ook niet hoe hard geprobeerd is om deze doofpot dicht te houden; hij noemt niet hoe groot de weerstand was waar Kamerleden en journalisten zich doorheen moesten vechten om een beetje boven water te krijgen wat er nu eigenlijk gebeurd was. En dan te bedenken dat nog steeds niet alles aan het licht is gekomen. Als het aan Lodewijk gelegen had, waren we nooit iets te weten gekomen.
Tienduizenden gezinnen zijn in de ellende gestort en hun noodkreten werden jarenlang genegeerd. De verantwoordelijken waren of totaal incompetent, of onverschillig. In beide gevallen zijn ze niet geschikt om dergelijke posities te bekleden. Dit geldt niet alleen voor Asscher, maar het geldt zeker ook voor hem.
Na het onbarmhartige kabinet Rutte2 waaronder bijna al deze ellende plaatsvond is de zogenaamd sociale PvdA keihard afgestraft. Dat signaal heeft Asscher blijkbaar niet goed begrepen, of hij heeft gedacht dat hij hiermee weg zou komen. Hopelijk zal de pers deze partijleider nu eens geen rugdekking geven.
Asscher moet weg.
Vond je dit artikel goed? Steun Maaike van Charante via repelsteeltje.backme.org
Voor meer artikelen, zie deze link.
Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen? Volg Maaike (Repel) op Twitter.
.
