Dat is te lezen in de memorie van toelichting op de ‘Wijziging van de Meststoffenwet in verband met de implementatie van het zesde actieprogramma Nitraatrichtlijn’, die per 1 januari 2020 van kracht wordt. Bovendien zijn productierechten geen eigendom maar is het een middel om de productie van dierlijke mest te reguleren.
Indien er in een sector een overschrijding van het fosfaatplafond dreigt of werkelijk aan de orde is, kan de minister – door de aangepaste meststoffenwet – de sector hiervoor straffen. Belangenbehartigers vinden dit ongewenst en onrechtvaardig. Overschrijding van het fosfaatplafond kan alleen ontstaan doordat individuele veehouders meer dieren houden, dan waarvoor hij/zij rechten hebben. Door de aangepaste wet kan Schouten een sector collectief straffen met een generieke krimp.
Eigendomsrecht
Juridisch gezien worden productierechten (varkens-, pluimvee- en fosfaatrechten) op basis van de Meststoffenwet niet gezien als eigendom, maar als regulering van eigendom. Dit is een iets andere definitie, maar één met enorme gevolgen. Doordat productierechten geen eigendom zijn, kan de minister bij wet regelen dat op basis van een zwaarwegend algemeen belang generiek wordt gekort. Dit resulteert in krimp van de veestapel.
Daarmee lijkt via een juridische truc het ontnemen van productierechten legaal geworden. Bescherming van eigendommen op basis van nationale en/of Europese wetgeving is immers niet van toepassing, het betreft immers ‘regulering van eigendom’. Dat kon wel eens uitermate relevant worden in de stikstofdiscussie.
Instrument in handen
D66-Kamerlid Tjeerd de Groot riep begin september op de veestapel in Nederland te halveren. Dit leidde tot veel kritiek uit de landbouw. Minister Schouten van Landbouw reageerde hierop dat alleen veehouders hoeven te stoppen die dit zelf willen. Door de aangepaste meststoffenwet heeft minister Schouten een instrument om de veehouderij in te krimpen. Dat staat haaks op de belofte van het kabinet dat in het oplossen van de stikstofimpasse wordt gekozen voor 100 procent vrijwilligheid en volledige financiële compensatie bij stoppen, verplaatsen of treffen van bronmaatregelen.
Al eerder moest de Minister in het Algemeen Dagblad erkennen dat ze onteigening niet kon uitsluiten. Provincies hebben nu eenmaal eigen bevoegdheden en beleidsruimte.
