In ons land bestaan meerdere werkelijkheden die nauwelijks met elkaar in aanraking lijken te komen. Jason Walters beschreef laatst op Twitter de eigenaardige ervaring van een avondje tv kijken:
Wat een opmerkelijke wereld van verstrooiing, simpel vermaak en een alles doordringende huiselijkheid (…) Ik had al zo lang geen televisie gekeken dat ik het een beetje associeerde met de jaren 80. Bovenal een wereld die een soort cocon lijkt te bieden, waar van alles een beetje maar niets helemaal aanwezig is. Waar behaaglijkheid en gezellige gevoelens de constante boventoon voeren. Een beetje een andere wereld.
In die andere wereld gebeuren soms dingen die niet-tv-kijkers nauwelijks kunnen geloven.
De Politieke Prestatie van 2020
Het programma EenVandaag vroeg het EenVandaag opiniepanel om de grootste politieke prestatie van dit jaar te kiezen; ruim 30.000 mensen deden tussen 20 november en 3 december hieraan mee. Ze kregen eerst een lijst met veertien prestaties waaruit ze een top drie mochten kiezen, daarbij mochten ze zelf nog een prestatie aandragen. Een paar stemrondes later bleef een winnaar over.
Politieke prestaties? Het eerste wat bij mij opkwam was het geduldige graven van Omtzigt, Leijten en Azarkan naar de toedracht van de toeslagenaffaire, maar deze prestatie haalde niet eens de top vijf bij EenVandaag. Die top vijf was:
- De steunpakketten die ondernemers door de coronacrisis moeten helpen.
- De rol van minister Wopke Hoekstra tijdens de discussie in april in Europa over steun aan Zuid-Europese landen.
- Het vuurwerkverbod.
- Alle vormen van onvrijwillige seks worden voortaan als verkrachting gezien.
- De leidende rol van het kabinet in de coronacrisis.
Het opiniepanel kwam tot een – voor niet-tv-kijkers – verbijsterende winnaar. De eerste plaats ging naar ‘de leidende rol van het kabinet in de coronacrisis’.
Citaten van het opiniepanel
In het artikel van EenVandaag worden deelnemers aan het opiniepanel geciteerd. Als je deze citaten moet geloven, is er een geweldig kabinet aan het bewind; deze regering heeft ons op briljante wijze door een gevaarlijke crisis geloodst.
- De woorden ‘lef’ en ‘daadkracht’ worden genoemd als mensen schrijven over lockdownmaatregelen die zijn genomen ‘in een land met 17 miljoen deskundigen’
- ‘Topsport is er bedreven, we zouden trots moeten zijn op de inzet en het doorzettingsvermogen van de politici, alsmede de wijze waarop ze zorgvuldig, respectvol en moedig hun besluiten nemen, met een duidelijke wijze van communicatie en openheid.’
- ‘Het lukt zelden om zo eensgezind en slagvaardig op te treden, maar als het écht nodig is, kunnen ze het wel.’
- ‘Ik ben toch blij dat ik in Nederland woon waar de politici hun verantwoordelijkheid nemen.’
Lef en daadkracht. Topsport. Inzet en doorzettingsvermogen. Zorgvuldig, respectvol en moedig. Duidelijke wijze van communicatie en openheid. Eensgezind en slagvaardig. Politici die hun verantwoordelijkheid nemen. Wat mogen we toch blij zijn dat we in Nederland wonen…
Was er dan helemaal geen kritiek? Leest u het artikel zelf maar. Geen woord van kritiek. Niet de kleinste kritische kanttekening bij dit volmaakte beleid.
Laten we eens even terugkijken op het coronabeleid van deze regering.
De beginfase
Buiten het knusse wereldje van de NPO zagen kritische burgers een hoop verkeerd gaan.
Politici die hun verantwoordelijkheid namen? De eerste maanden liep de regering bangelijk aan het handje van het RIVM dat helaas enorme fouten maakte. Zo was er de casusdefinitie waar strikt de hand aan werd gehouden waardoor de eerste gevallen gemist werden. Op 27 januari 2020 gaf RIVM-directeur Jaap van Dissel het ministerie van Volksgezondheid hierover advies. Hij adviseerde om alleen zieken te testen die nauw omschreven ziekteverschijnselen vertoonden EN minder dan 14 dagen geleden in een besmet gebied waren geweest of contact hadden gehad met iemand waarvan al bewezen was dat die persoon besmet was.
Nog op 2 maart antwoorde minister Bruins op Kamervragen dat reizigers uit noord-Italië – waar toen een corona-uitbraak was – bij terugkomst niet actief gevolgd of opgespoord werden omdat Italië niet voorkwam op het lijstje van het RIVM. De regering dacht niet zelf na, maar schoof de verantwoordelijkheid voor het beleid af op ‘Jaap en zijn mensen’.
Op 1 maart werd bekend dat een patiënte van het Erasmusziekenhuis in Rotterdam corona had. Deze vrouw had eerder al een week in het Beatrix Ziekenhuis in Gorinchem gelegen met een onverklaarbare longontsteking, maar ze was niet getest. Ze viel niet binnen de RIVM-richtlijnen…
Ook hield de overheid niet in de gaten of overheidsinstellingen zich aan hun eigen regels hielden. Zo werd al op 27 januari een meldplicht ingesteld voor coronapatiënten: zorgprofessionals die alleen al vermoedden dat een patiënt was besmet met het coronavirus, waren verplicht dat te melden bij de GGD. Maar eind maart – twee maanden later – klaagden huisartsen: Als je niet zeker weet of iemand corona-positief is, kan je dat nergens melden. De GGD noteerde dus – tegen de eigen regels in – geen meldingen van vermoedens, maar alleen van zekerheden, weer een garantie dat veel gevallen gemist werden.
De regering kon weten wat er gaande was. Er werden veel goede Kamervragen gesteld en Kamerlid Chris Jansen (PVV) vroeg al voor 15 maart meerdere technische briefings aan. Vier keer – 4 februari, 20 februari, 3 maart en 10 maart – kwamen deskundigen uitleggen wat de laatste stand van zaken was. Al op 6 februari diende Jansen moties in waarin om effectief beleid werd gevraagd, maar de moties werden verworpen. In andere Europese landen werden in februari al maatregelen genomen, maar minister Bruins liet op 1 maart nog weten dat hij dit allemaal niet nodig vond.
Pas half maart sloeg de paniek toe en werd de regering ineens enorm actief. Voor een uitgebreid overzicht van de totale laksheid van de regering in die eerste maanden verwijs ik u naar een eerder artikel waarin ik al deze zaken grondig besproken heb.
Bescherming van de zwakken
Op 16 maart sprak Mark Rutte het volk toe en gingen we de eerste lockdown in. Bij die gelegenheid sprak Rutte over een ‘beschermende muur’ rondom de zwakkeren. Het virus moest gecontroleerd rondgaan onder de sterken terwijl de zwakken beschermd werden. Maar werden die zwakken beschermd?
Op 7 april (video vanaf 28.00) stond Hugo de Jonge op de persconferentie te vertellen dat de zorgverleners in verpleeghuizen en thuiszorg voldoende beschermend materiaal tot hun beschikking hadden. Deze grove leugen zorgde voor een storm van verontwaardiging: er was een enorm tekort aan beschermend materiaal. Bovendien kregen deze zorgverleners pas beschermend materiaal nadat de ziekenhuizen voorzien waren, wat inhield dat velen van hen zelfs met klachten onbeschermd met kwetsbare patiënten moesten werken.
Toen al was er corona geconstateerd in 900 van de 2500 verpleeghuizen: duizenden patiënten waren al ziek, honderden overleden. Deze mensen stierven vaak zonder afscheid te hebben kunnen nemen van hun geliefden. Om deze zwakken te ‘beschermen’ waren de verpleeghuizen gesloten voor bezoek… Gezonde Nederlanders mochten hun familieleden niet bezoeken terwijl zorgverleners met klachten door moesten werken zonder beschermend materiaal. Dat was de ‘beschermende muur’ van Mark Rutte.
Het tekort aan beschermend materiaal
Nog op 10 februari – na een waarschuwing van de WHO voor een wereldwijd tekort aan beschermende middelen – stuurde Nederland een vliegtuig met miljoenen mondkapjes, handschoenen en beschermingsmaterialen naar China.
Eind februari waren er Kamervragen over de hoeveelheid beschermend materiaal, was er wel genoeg? En kon er snel bijbesteld worden? Daarop antwoordde minister Bruins dat de Europese aanbestedingsregels gevolgd moesten worden, een beleidskeuze die later stellig ontkend werd toen bleek hoe rampzalig deze formalistische houding was geweest. Weer een leugen om laksheid en incompetentie te verbergen.
Op 5 maart vroeg Kamerlid Maarten Hijink (SP) aan minister Bruins of Nederland – net als Frankrijk en Duitsland – eigen voorraden beschermend materiaal in beslag kon nemen. Dat vond minister Bruins ‘geen oplossing voor de schaarste waar heel Europa nu mee te kampen heeft.’ Hij vond dat individuele lidstaten niet eerst aan zichzelf moesten denken, waarmee hij zorgde dat Nederland achteraan in de rij kwam te staan. Eind april was er nog steeds een tekort aan beschermend materiaal bij twee derde van de zorgverleners in de thuiszorg en de verpleeghuizen.
Hoeveel mensen zijn in eenzaamheid gestorven door dit lakse beleid? Hoeveel besmettingen hadden voorkomen kunnen worden als er wel beschermend materiaal was geweest? Als er werkelijk een beschermende muur om de zwakken heen had gestaan?
De falende NPO
Vrijwel al deze feiten zijn terug te vinden in Kamerstukken en in berichten van ‘goedgekeurde’ media zoals de Volkskrant, NRC, NOS en Zembla. Journalisten die hun vak een beetje serieus nemen, kunnen dit dus weten, ook de medewerkers van EenVandaag. Zij kregen ook reacties van deelnemers aan het opiniepanel die wel op deze feiten wezen.
Op twitter reageerde zo’n deelnemer en vertelde wat hij in de enquête genoemd had: Het ging over de ontkenning in het begin (virus komt hier niet, is niet besmettelijk), het weggeven van PBM’s [persoonlijke beschermingsmiddelen] en het tekort hier, de vele doden in verpleeghuizen, steeds te laat. Zijn feitelijke bijdrage was blijkbaar niet welkom, in tegenstelling tot de Noord-Koreaans aandoende loftuitingen die we in het EenVandaag-artikel kunnen lezen. Deze reacties kwamen uit een andere groep, een andere wereld.
Denk even terug aan dat wereldje waar Jason Walters het over had, een wereldje als een aangename cocon waarin werkelijke ongerustheid niet doordringt. Hoe ontstaat zo’n wereldje?
Hier moet ik iemand instemmend citeren waarvan ik niet gedacht had dat ik het ooit met hem eens kon zijn. Hans Laroes – oud-hoofdredacteur van het NOS-journaal – had kritiek op de gebrekkige verslaggeving van de NOS: Ik heb nergens [in het journaal] een overzichtje gezien van Hugo de Jonge die voortdurend belooft dat er iets gebeurd wat hij nooit waar maakt. Waarom zou je daar niet een apart verhaal over doen?
Inderdaad. Waarom zouden de journaalkijkers niet even mogen horen hoeveel loze beloftes De Jonge inmiddels op zijn naam heeft staan?
In plaats daarvan krijgt de oppervlakkige NPO-kijker avond aan avond een heel ander menu voorgeschoteld: de gladde praatjes van Mark Rutte en Hugo de Jonge; meelevende verhalen over coronaslachtoffers; waarschuwingen dat we er ‘samen’ in zitten en ons allemaal aan de regels moeten houden, en vooral: geen harde kritiek op het regeringsbeleid.
Voor kritische kanttekeningen bij dit beleid moeten nieuwsconsumenten op zoek naar lange achtergrondverhalen in kranten of naar actualiteitenrubrieken. Dat kost heel wat meer moeite dan het oppervlakkige nieuws volgen dat niet verder komt dan een zee van eensgezindheid en ontzag voor de bewindslieden. Wat heeft onze regering toch een zware taak…
Wiens brood men eet, diens woord men spreekt, zegt een oud spreekwoord.
Als journalisten braaf het narratief van de overheid verkondigen en kritische geluiden wegfilteren, moeten ze niet vreemd opkijken als mensen gaan spreken over de ‘staatsomroep’ die propaganda levert op bestelling. De AvroTros – die EenVandaag produceert – ontving volgens het laatste overzicht dat ik vinden kon in 2016 nog bijna 57 miljoen euro subsidie, de NOS kreeg 119 miljoen. Het totaalbedrag dat de NPO ontvangt schijnt sindsdien nog aardig gestegen te zijn, nog afgezien van extra steunpakketten. Voordat NPO-medewerkers verontwaardigd roepen hoe onafhankelijk ze wel niet zijn, mogen ze eerst even nadenken over de verdenking die ze zelf op zich laden.
De gevolgen
Na verkiezingen kijken goed geïnformeerde burgers vaak met verbijstering naar de uitslagen. Ze vragen zich af hoe blunderende en liegende politici elke keer weer zoveel stemmen kunnen krijgen, hoe het kan dat corrupte partijen populair blijven en partijen die pijnpunten blootleggen nooit aan de macht komen.
Met een publieke omroep die zo haar taak verzaakt, zou ons dat misschien wat minder moeten verbazen.
Hoe moeten burgers ooit goed geïnformeerd raken als zoveel journalisten niet de integriteit kunnen opbrengen om de macht kritisch te volgen? Als zoveel journalisten liever op kleuterniveau feelgoodverhalen brengen dan het Nederlandse publiek simpelweg te informeren?
Als op 17 maart verkiezingen zijn en de gevestigde orde weer eens probleemloos wegkomt met alle leugens en incompetentie van de laatste jaren, dan moeten we misschien maar even terugdenken aan dit bizarre nieuws over De Politieke Prestatie van 2020.
En misschien zou de Tweede Kamer eindelijk de tirades van Martin Bosma tegen de NPO eens serieus moeten gaan nemen. Als echte democratie hen tenminste nog iets waard is.
Vond je dit artikel goed? Steun Maaike van Charante via repelsteeltje.backme.org
Voor meer artikelen, zie deze link.
Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen? Volg Maaike (Repel) op Twitter.
.
