Hoe hypocriet kan je zijn voor je te ver gaat?
Het lijkt erop dat het Nederlands Elftal die grens deze week bereikt heeft.
Veronica Inside
Voor wie het gemist heeft: Johan Derksen en René van der Gijp spraken bij Veronica Inside over het racismedebat. Ze vonden dat het best meeviel met racisme in Nederland en zeiden dat zij de verhalen die nu rondgaan in de media niet erg geloven. Van der Gijp stelde dat niemand van hen zou willen leven in een land dat zo racistisch zou zijn als sommige activisten beweren.
Derksen en Van der Gijp wonden zich op over de rapper Akwasi die had gezegd dat hij Zwarte Piet in zijn gezicht zou trappen; dat vonden ze veel te ver gaan. Later spraken ze over een man die als Zwarte Piet verkleed naar een demonstratie van Black Lives Matter was gegaan, en Derksen grapte: ‘Weten we zeker dat het niet Akwasi is?’
Dat kan je opvatten als: iedereen die zich als Zwarte Piet verkleedt is onherkenbaar, dus wie weet wie het was. Je kunt het ook opvatten als: Akwasi is een Zwarte Piet. Racisme, dus.
Het was niet de eerste keer dat in het programma opmerkingen werden gemaakt die velen te ver gingen. In 2017 riep Sylvana Simons al op tot een adverteerdersboycot van het programma, destijds vanwege opmerkingen over homo’s. Begin 2018 verscheen Van der Gijp met een pruik in de studio omdat een Vlaamse journalist uit de kast was gekomen als transgender. De hele uitzending werden flauwe grappen over transgenders gemaakt en weer werden adverteerders gemaand het programma te boycotten.
En nu – midden in een oververhit racismedebat – zeiden de heren dat het best meevalt met racisme in Nederland, dat Akwasi een ‘ontzettende, vervelende, raaskallende rapper’ is, en dat ze op tv allemaal ‘schreeuwende gekkies’ zien die ‘de ruimte krijgen’ om dramatische verhalen te houden.
Vervolgens kwam de grap van Derksen over de Zwarte Piet die Akwasi zou kunnen zijn, en een nieuwe rel was geboren.
Even voor de context: in diezelfde uitzending spraken alle mensen aan tafel zich duidelijk uit tegen racisme. Dat neemt niet weg dat velen vonden dat ze te ver gingen, en de ophef was nu zo groot dat diverse adverteerders zich terugtrokken.
Albert Heijn, Gillette en Zespri Kiwifruit willen niet meer adverteren bij Veronica Inside. Gamma, KPN, SNS Bank en hoofdsponsor loterij Toto willen ‘in gesprek’ met het programma. Een andere hoofdsponsor – Bavaria – wil het contract met VI niet verlengen.
Nederlands elftal
Ook het Nederlands elftal sloot zich bij de boycot aan. Virgil van Dijk, de huidige aanvoerder, stuurde een boze tweet waarin hij schreef dat VI voor de zoveelste keer ver over de grens was gegaan, en dat het nu klaar was. Genoeg is genoeg. Hij sloot af met: Wij, oranje-internationals, laten ons niet meer interviewen door dit programma.
Het was niet de eerste keer dat het Nederlands elftal zich uitsprak tegen racisme: in november 2019 was er ook ophef. Toen ging het om een incident bij een voetbalwedstrijd waar een zwarte speler – Ahmad Mendes Moreira – werd uitgescholden door de fans van FC Den Bosch.
Dat voorval trok ook veel aandacht: het was de opening van het NOS-journaal en het RTL-journaal; er werd binnen een week in minstens zes talkshows aandacht aan besteed en in diezelfde week verschenen hierover wel honderd artikelen in de landelijke kranten.
Destijds kwam het Nederlands elftal ook met een statement. Spelers deelden een foto op hun social media waar ze in een kring stonden met de armen geheven zodat hun verschillende huidskleuren goed zichtbaar waren. Toen Gini Wijnaldum scoorde in de wedstrijd tegen Estland poseerde hij samen met Frenkie de Jong voor de camera’s: ze hielden hun bruine en blanke armen naast elkaar als statement tegen racisme. Deze foto werd gedeeld door het officiële twitteraccount Ons Oranje en door de spelers zelf.
Deze week lieten de voetballers dus weer luid en duidelijk weten fel tegen racisme te zijn.
Prima toch?
Deze jonge mannen zijn rolmodellen voor de jeugd, en het mooie is: het Nederlands elftal is al decennia lang een zeer gemengd elftal. Wie zal zeggen hoeveel invloed ons kleurrijke elftal door de jaren heen gehad heeft op de acceptatie van mensen van kleur in de Nederlandse samenleving?
En toch begonnen mensen kanttekeningen te zetten.
Qatar
In 2022 is het volgende wereldkampioenschap voetbal, niet in de zomer zoals gewoonlijk, maar laat in de herfst. Waarom? Omdat het gespeeld wordt in een land waar het klimaat niet bepaald geschikt is om in de zomer te gaan voetballen. Het wordt gespeeld in het rijkste land ter wereld, de oliestaat Qatar.
De heersers van Qatar staan bekend om hun meedogenloosheid. Deze week nog kwam de broer van de emir in het nieuws omdat hij meerdere doden op zijn geweten zou hebben. Een bijzonder schrijnend verhaal – bevestigd door Amerikanen die voor hem werkten – is dat hij eigenhandig zijn Indiase chauffeur zou hebben doodgeranseld.
Veel principes lijken deze mensen niet te hebben, en al jaren gaan geruchten dat Qatar dit WK alleen maar heeft weten te verwerven dankzij omkoping.
In 2010 – tien dagen voordat Qatar werd uitverkoren om het toernooi te huisvesten – was er in Parijs een luxueuze lunch waarbij niet alleen Tamin bin Hamad al-Thani – de emir van Qatar – aanwezig was, maar ook een aantal vooraanstaande figuren uit de voetbalwereld.
Citaat uit het NRC: van de 22 mannen die het WK in 2010 aan Qatar toewezen, zijn er zestien veroordeeld, geschorst of verdacht wegens corruptie dan wel het schenden van ethische codes.
Grote belangen en omkoping zijn onafscheidelijk, maar het WK in Qatar is om nog een andere reden omstreden. Bij de bouw van de stadions maakt het oliestaatje gebruik van gastarbeiders die bijzonder slecht behandeld worden. Deze mensen zijn rechteloos, worden vaak niet of nauwelijks betaald, slecht gehuisvest en zo verschrikkelijk uitgebuit dat velen van hen sterven.
Hoeveel doden er exact gevallen zijn is onduidelijk, maar schattingen lopen uiteen van vele honderden tot zelfs duizenden. Het is niet overdreven om te zeggen dat de stadions in Qatar gebouwd worden met het bloed van slaven.
Kritiek op het WK in Qatar
Al jaren wordt schande gesproken van het WK in Qatar: zowel over de corruptie bij de voetbalbonden als over de gruwelen bij de bouw van de stadions. Al jaren wordt opgeroepen om dit WK te boycotten, en toch hebben voetbalbonden – waaronder de KNVB – zich nog steeds doof gehouden voor deze kritiek.
En niet alleen de bonden, maar ook oud-spelers als Ruud Gullit, Nigel de Jong, Wesley Sneijder, Clarence Seedorf, Frank de Boer en Patrick Kluivert roepen eendrachtig dat Qatar een geweldig land is voor het WK.
Vorig jaar november was er ophef omdat Ajax en PSV in januari op trainingskamp zouden gaan naar Qatar. Dit ging niet eens om verplichtingen met betrekking tot een WK, dit ging om oefenwedstrijden die net zo goed ergens anders konden plaatsvinden.
Trokken de clubs zich iets van de kritiek aan? Natuurlijk niet. Volgens Edwin van der Sar, algemeen directeur van Ajax, heeft sport niets met politiek te maken. ‘We zijn een voetbalclub, geen politieke partij.’
Weet u wie wel protesteerde tegen deze trainingskampen?
Johan Derksen, bij Veronica Inside: Als je door de FIFA of UEFA verplicht wordt om daar een toernooi te spelen, kun je er niet onderuit. Maar om op vriendschappelijke basis, voor het geld, naar Qatar te gaan, moet je je heel diep schamen.
In februari van dit jaar vond de voorzitter van de KNVB nog dat we niet zo moeilijk moeten doen over het WK in Qatar: De kritiek is soms te kort door de bocht. Als westerlingen moeten we oppassen dat we niet van andere landen eisen dat zij de stap van de Middeleeuwen naar vandaag in één keer maken, terwijl wij daar ook honderden jaren over hebben gedaan.
Juist. Wij Nederlanders moeten onze excuses aanbieden voor slavernij van eeuwen geleden, maar tegelijkertijd moeten we blijkbaar wegkijken van slavernij anno 2020.
Zo langzamerhand accepteren mensen deze smoesjes niet meer. We worden dagelijks om de oren geslagen met vermeend racisme waarbij vaak ‘microagressies’ serieus moeten worden genomen om nog van racisme te kunnen spreken. Maar regelrechte slavenarbeid, mishandeling en uitbuiting moeten we maar door de vingers zien?
Dit is niet meer te verkopen. En daar lopen we tegen de ondraaglijke hypocrisie van het Nederlands elftal aan.
Alles of niets
Hoe geloofwaardig is het om edele statements uit te brengen over racisme als je koud blijft onder hedendaagse slavernij? Sterker nog: als je edele statements uitbrengt en tegelijkertijd meewerkt aan slavernij?
Ruud Gullit droeg al in 1987 een door hem gewonnen prijs – de Ballon d’Or – op aan Nelson Mandela als statement tegen racisme. Diezelfde Gullit is nu openlijk voorstander van het WK in Qatar.
De spelers van het Nederlands elftal mogen stoppen met hun hypocriete toneelstukjes.
Dit is geen keuzemenu, het is alles of niets. Of je neemt stelling tegen racisme EN tegen hedendaagse slavernij, of je houdt je mond. En mensen die willens en wetens meewerken aan die slavernij moeten al helemaal hun mond houden.
Tenzij het de spelers natuurlijk ernst is. Tenzij zij werkelijk oprecht zijn in hun statements tegen racisme. Maar dan heb ik een vraag voor hen, en voor de rest van de voetbalwereld.
Wanneer komt Virgil van Dijk met een verklaring namens de spelers van het Nederlands elftal waarin zij eendrachtig weigeren om in Qatar te gaan spelen?
Wanneer worden oud-spelers als Gullit echt principieel en verklaren zij dat zij niet meer mee zullen werken aan deze misstanden?
Wanneer komt de KNVB met een statement tegen hedendaagse slavernij? Tegen uitbuiting? Tegen corruptie?
Als al deze mensen werkelijk zo sociaal bewogen zijn, zo antiracistisch en zo moreel superieur, dan is het de hoogste tijd dat zij ook op hun strepen gaan staan als het ten koste van hun eigen welgevulde portemonnee gaat.
Doen zij dat niet, dan weten we precies wat hun dramatische statements over racisme waard zijn. Helemaal niets.
Vond je dit artikel goed? Steun Repel via repelsteeltje.backme.org
Voor meer artikelen van Repel, zie deze link.
Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen? Volg me op Twitter.
.
