Vroeger hadden we een overheid die er altijd was. Vadertje Staat. Tegenwoordig is meer de gedachte dat de burger het allemaal maar zelf moet uitzoeken. In leuke positief geformuleerde taal zijn we, onder leiding van Mark Rutte, van zorgstaat naar participatiemaatschappij gegaan.
Tegenwoordig heerst er meer de gedachte dat de overheid er zou moeten zijn voor de burger als het er echt toe doet. Helaas zien we dat de overheid er steeds minder is als het er echt toe doet en soms zelfs burgers gewoon ronduit tegenwerkt. Een overheid waarbij liegen en bedriegen, zeker als er grote belangen op het spel staan, standaard praktijk lijkt te zijn.
Ik denk bijvoorbeeld aan al het gedoe rondom de belastingdienst. Steeds meer komt daar boven drijven. Van hoge ambtenaren die willens en wetens hebben zitten jokkebrokken. Maar ook – om een ander voorbeeld te noemen – van diverse bewindslieden, waarvan sommige thans elders in de wereld hoge posities bekleden, die zwalkend door de wereld van waarheid via subjectiviteit naar onwaarheid gaan. Een wereld waarin de overheid steeds vaker lijkt te vergeten dat zij maar één bestaansreden heeft en dat is het belang van de burger.
Een overheid waarbij men het presteert om een van een ernstig zedenmisdrijf verdachte plaatsvervangend Hoofdofficier van Justitie op zo’n wijze te vervolgen dat de Rechtbank denkt niet anders te kunnen kan dan het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk te verklaren met als gevolg dat de strafzaak tegen deze hooggeplaatste Officier niet inhoudelijk behandeld wordt.
Een overheid die het zeer regelmatig niet zo nauw neemt met gerechtelijke uitspraken. Een overheid die het normaal vindt om openlijk kritiek te uiten op uitspraken van de rechterlijke macht. Een overheid die niet meer begrijpt wat scheiding der machten is.
Een overheid die niet meer begrijpt welk belang zij hoort te dienen. Een overheid die de situatie zo uit de hand laat lopen dat het op allerlei gebieden, denk bijvoorbeeld aan het stikstofbeleid, noodmaatregelen moet treffen omdat anders het belang waar zij eigenlijk voor staat, dat van de burger, zo veronachtzaamd wordt dat de burger zo meteen niet eens meer kan bestaan en er helemaal geen overheid meer nodig is. Een overheid die zichzelf overbodig maakt en totaal uit het oog verloren is wanneer het echt nodig is dat zij acteert en die kennelijk in grote verwarring leeft over de reden van haar bestaan.
Die overheid, is dat nog de uwe? Zo langzamerhand durf ik de stelling wel aan dat steeds minder burgers zich herkennen in die overheid. Zou dat een reden zijn waarom ook steeds minder mensen stemmen? Waardoor steeds minder mensen politiek betrokken zijn? Omdat men simpelweg geen behoefte heeft aan die schijnheilige poppenkast?
We kunnen met z’n allen wel stellen dat als er in het bedrijfsleven op deze manier geblunderd zou worden er koppen zouden rollen, reorganisaties zouden zijn of zelfs complete liquidaties van onderdelen van het bedrijf die niet goed renderen. Ik doel dan bij de overheid uiteraard niet op renderen in financiële zin, maar op renderen in de zin van: Doet men waarvoor men in het leven is geroepen?
De overheid is thans te vergelijken met iemand die in een midlifecrisis zit. Men weet kennelijk niet meer wat de reden is van het bestaan en gaat daarom nieuwe spannende dingen doen.
Veel van die mensen in een midlife crisis eindigen (al dan niet tijdelijk) alleen. Ze gaan er vaak vandoor of worden eruit gezet. Mark Rutte spreekt van de ernstigste crisis uit zijn carrière als premier. Dan doelt hij op de stikstof crisis.
Niet op de fundamentelere crisis die daaronder ligt, namelijk die van de overheid en de reden van haar bestaan. Wanda de Kanter (longarts) wijst de overheid al jaren op de reden van haar bestaan: het welzijn van de burger die zij vertegenwoordigt en niet die van het bedrijfsleven. Rutte heeft dat moeizaam geleerd gekregen rondom de dividend belasting, doch bij de stikstofkwestie blijkt niet dat hij de ware les van de dividendbelasting echt heeft geleerd.
Zo’n leider verzamelt gelijkgestemden om zich heen. Mensen die niet de burger vooropzetten. Denk aan de fiscus waar men met instemming van de leiding de burger de vernieling indraaide.
Denk aan het openlijk bekritiseren van de rechters in klimaatuitspraken of over de IS kinderen. Beiden zaken die over politiek gevoelige onderwerpen gaan. Zaken waar de overheid ingrijpen door de rechter aan zichzelf te danken heeft, in beide gevallen omdat de overheid de burger niet centraal heeft gezet.
Denk aan politici die het niet zo nauw nemen met de waarheid (Halbe Zijlstra) of die beweren niet meer te weten wanneer zij de waarheid leerden kennen (doden Irak), aan een voorman met een bij tijd en wijle falend geheugen.
Een geheugen dat in ieder geval de bestaansreden van een regering, van een overheid, van een premier, een minister-president – zo u wilt – is vergeten. Minister komt uit het latijn en betekent simpelweg: dienaar. President is een duur woord voor voorzitter. Mark Rutte. Voorzitter van de dienaars.
Van de burger, niet van het bedrijfsleven…., niet van het eigen belang….., niet van het partij belang……, van de burger. Een man die dat niet snapt creëert een klimaat zowel letterlijk als figuurlijk waar de burger niet in kan en wil wonen. Getuige de trekkers en de steun voor de boeren die de trekkers besturen.
Het wordt tijd voor verkiezingen en voor politici die er echt zijn voor de burger. Voor een regering die zich rekenschap geeft van haar taken en verantwoordelijkheden. Die de burger weer op 1 zet in plaats van zichzelf.
Ik hoop dat ze nog bestaan, dit soort leiders.
mr. Richard Korver
Is @jeadvocaat op twitter en in het dagelijks leven advocaat in Amsterdam.
Deze column geeft zijn persoonlijke visie weer.
Hij ruilt die visie overigens graag in voor een betere….
