In de Volkskrant stond een uitgebreid interview met Cas Mudde, ‘vermaard politiek wetenschapper en extreemrechtskenner,’ aldus de Volkskrant.
Iedereen die wel eens naar wetenschappelijke artikelen over populisme heeft gezocht stuit onvermijdelijk op Mudde, maar in dit interview geeft hij blijk van een ongelooflijke kokerblindheid.
Moet dit een expert op het gebied van populisme voorstellen?
En toch wordt iedereen die het etiket ‘populist’ opgeplakt krijgt met de stellingen van Mudde om de oren geslagen. Daarom is het nuttig om eens een paar van de uitspraken die hij hier doet onder de loep te nemen. Citaten blauw.
Het artikel begint al goed.
De tijd van de ‘kleinburger’ en de ‘boze burger’ is voorbij; het tijdperk van de ‘gewelddadige burger’ is aangebroken. De gewelddadige burger laat het niet langer bij woorden, maar laat zijn agressie de vrije loop als hij politiek of cultureel zijn zin niet krijgt. Dat kan bij een boerenprotest tegen het stikstofbeleid zijn, maar ook bij een sinterklaasviering die naar de smaak van de gewelddadige burger niet traditioneel genoeg wordt gevierd.
Deze twee voorbeelden – boerenprotest en sinterklaasviering – zijn al veelzeggend. Naar de smaak van Mudde staan te veel Nederlanders in deze zaken aan de ‘verkeerde’ kant. Dat we het hier over de grote meerderheid van de bevolking hebben, maakt blijkbaar niet uit. Deze meerderheid moet luisteren naar de groep die in ons land de lakens uit wil delen, en als deze burgers niet gedwee het hoofd buigen, ‘kunnen ze er niet tegen dat ze hun zin niet krijgen.’ Het is duidelijk dat de groep waar Mudde zich toe rekent juist wel haar zin moet krijgen.
Wat Mudde hier niet noemt, is dat in beide voorbeelden sprake is van een eindeloze reeks provocaties vanuit de minderheid die de meerderheid jarenlang zonder noemenswaardig verzet over zich heen heeft laten komen. Denk aan de halsstarrigheid waarmee KOZP perse tussen kleine kinderen wil demonstreren. Denk aan de relletjes en schreeuwpartijen die dit al jaren heeft opgeleverd. Denk aan de talloze regels die boeren al decennia over zich heen krijgen zonder dat dit tot grootschalige protesten leidde.
En de ‘gewelddadige’ burger? Na al die jaren van provocaties kwamen de Friezen op voor het belang van hun kinderen en werden als zware criminelen behandeld. En ja hoor, daarna waren er vorig jaar van twee kanten ongeregeldheden; de meerderheid was eindelijk genoeg geprovoceerd. Mensen als Mudde sprongen een gat in de lucht. Kijk! Relletjes! De talkshows zaten vol met verontwaardigde gasten die er schande van spraken.
Net zo bij de boeren. De grote meerderheid van de protesten was volledig vreedzaam, maar er is gretig ingezoomd op een paar incidenten: een politiepaard dat per ongeluk licht aangetikt werd en een deur die geramd werd. Zijn nu alle boeren en degenen die hen steunen ‘gewelddadig’?
De gewelddadige burger die ‘zijn agressie de vrije loop laat’ bestaat vooral in het hoofd van Mudde.
De mainstream media zijn behoorlijk negatief over alles wat naar populisme zweemt, maar Mudde stelt zonder blikken of blozen dat de media veel te aardig zijn voor die enge rechtspopulisten.
Citaat: Hoe we in het tijdperk van de gewelddadige burger zijn terechtgekomen? Volgens Mudde is dit het gevolg van de ‘normalisering’ van een radicaal rechts-populisme waarin etnische en religieuze minderheden worden voorgesteld als een acuut gevaar voor de Nederlandse identiteit en waarden. Schuldig aan die normalisering zijn de politieke en journalistieke mainstream die de afgelopen twintig jaar steeds verder zijn gaan meebuigen met radicaalrechtse xenofobie.
Let ook even op hoe soepeltjes Mudde de volgende stap neemt: ben je voor Zwarte Piet? Kom je op voor de boeren? Dan ben je een xenofobe, rechtsradicale populist die etnische en religieuze minderheden tot zondenbok wil maken, of in elk geval vertoon je neigingen die gevaarlijk die kant op gaan. Dit geldt dus blijkbaar voor de grote meerderheid van de Nederlandse bevolking.
Dit is niet zomaar een bewering, dit moeten we heel serieus nemen, beste mensen, want deze ‘vermaarde politiek wetenschapper en extreemrechtskenner’ heeft er een nieuw boek over geschreven, The Far Right Today.
Wat staat er in dat boek? Hoe radicaal rechts-populistisch gedachtengoed door normalisering wereldwijd aan invloed heeft gewonnen, en in sommige landen – VS, India, Brazilië –zelfs aan de knoppen draait.
Na het ‘gevaar’ even opgeblazen te hebben tot angstaanjagende proporties, schemert de eerste aanzet tot een ‘oplossing’ al door.
In Nederland ziet Mudde dit normaliseringsproces vooral in de manier waarop een radicaal rechtse partij als Forum voor Democratie wordt voorgesteld: als doodnormale beweging met standpunten die niet verworpen, maar serieus moeten worden genomen. Ideeën die vroeger direct de kop in zouden zijn gedrukt, hebben hierdoor de kans gekregen het maatschappelijk debat te bepalen.
Natuurlijk.
Als jouw ideeën het niet kunnen winnen in het vrije debat, als de grote meerderheid van de bevolking niet aan jouw kant staat, dan is de oplossing vanzelfsprekend: ‘Verkeerde’ ideeën moeten de kop in worden gedrukt. Welkom in het Utopia van Mudde! Leve de censuur!
Vreemd toch dat dit soort mensen overal fascisme en totalitaire neigingen ziet, behalve bij zichzelf.
Maar dan loopt Mudde toch tegen een probleempje aan.
Het vervelende is dat die Nederlandse ‘extreemrechtse’ partijen – PVV en FvD – veel te vaak weigeren om zich als fatsoenlijke nazi’s te gedragen. Dat stelletje populisten is maar voor democratie, voor vrijheid van meningsuiting, tegen racisme, tegen censuur. Hoe moet dat extreemrechts-etiket ooit goed blijven plakken als deze mensen het met hun gedrag en uitspraken voortdurend tegenspreken?
Maar geen nood: Mudde heeft de oplossing:
Om verwarring te voorkomen: met radicaal rechts-populisme bedoelt Mudde iets anders dan het extreem-rechtse gedachtegoed dat onder meer in neonazistische hoeken te vinden is.
‘Het belangrijkste verschil zit hem in de waardering van de democratie’, zegt Mudde via Skype. ‘Extreem-rechts is in de kern anti-democratisch omdat het vindt dat het volk niet haar eigen leiders mag kiezen, maar geleid moet worden door één sterke, autoritaire man. Radicaal rechts gelooft wél in de democratie. Zij vinden wel dat bepaalde aspecten van de democratie, zoals minderhedenrechten en onderdelen van de rechtstaat, ondergeschikt zijn aan de wensen van de meerderheid.’
Ja, je moet iets als je politieke tegenstanders weigeren om aan jouw karikatuur te voldoen; dan maar een nieuwe definitie vastplakken aan een term die verdacht veel op de oude term lijkt. En wie zal op de verschillen letten? De klank zegt genoeg. Overigens: waar blijft de onderbouwing van zijn laatste bewering?
Laten we hopen dat hij in zijn boek uit kan leggen waaruit blijkt dat deze partijen de rechten van minderheden en onderdelen van de rechtsstaat niet zouden willen respecteren. Wat een gotspe trouwens (!) om dit te beweren terwijl politieke tegenstanders van Wilders al jaren de rechtsstaat aan hun laars blijken te hebben gelapt door het optuigen van een politiek proces tegen hem. Als je het dan wilt hebben over ‘de rechtsstaat ondergeschikt maken aan je wensen’… is dat dan niet heel wat meer van toepassing op de tegenstanders van Wilders? Ik kan me niet voorstellen dat de onthullingen over politieke inmenging de ivoren toren van Mudde niet bereikt hebben.
En dan komt de interviewer met een goede vraag: Hoe verklaart u de ‘normalisering’ van radicaal rechts-populisme? Juist. Geef eens een onderbouwing, meneer Mudde.
Maar de onderbouwing is helaas precies wat al te vrezen viel: ‘Ten eerste komt het door 9/11 en de interpretatie daarvan. Sindsdien hebben we het alleen nog maar over de islam en hoe die een gevaar vormt voor onze identiteit en veiligheid.
Natuurlijk. Iedereen die beweert dat de islam op wat voor manier ook een bedreiging zou kunnen zijn, die ziet spoken. Die ‘interpreteert’ 9/11. De vele aanslagen die sindsdien gevolgd zijn in Europa worden niet eens genoemd, want: bah. Feiten.
De spanningen in de samenleving door slecht integrerende moslims komen ook niet aan de orde, net als de toevloed van islamitische migranten die een extra druk op de samenleving leggen. Cas Mudde weet nergens van.
Maar gelukkig heeft hij nog een argument: ‘Ten tweede heeft de normalisering te maken met een ideologisch vacuüm bij de mainstreampartijen. Zowel centrum-links als centrum-rechts zijn in de loop der jaren verworden tot neoliberale partijen zonder ideologie. Zij hadden niet alleen steeds minder te zeggen over sociaal-economische thema’s, maar ook over de sociaal-culturele.
Even lijkt het alsof Mudde hier iets verstandigs gaat zeggen, want inderdaad: de mainstreampartijen hebben het lelijk af laten weten. Maar dan vervolgt hij: In dat ideologisch gat zijn radicaal rechtse partijen gesprongen met hun frame dat de islam een probleem is. Andere partijen zijn dat frame vervolgens gaan overnemen omdat ze geen eigen ideologische overtuigingen meer hebben.
Natuurlijk, enge populist, de islam is helemaal geen probleem. En als u zegt dat dit wel zo is, dan bent u aan het framen. Aldus de ‘vermaarde politiek wetenschapper en extreemrechtskenner’ Cas Mudde. Zouden zelfs Volkskrantlezers hier niet doorheen prikken? Hoeveel indoctrinatie is er nodig voordat je hierin trapt?
De interviewer gaat er in elk geval niet helemaal in mee. Hij stelt een paar terechte vragen.
U noemt dit proces een normalisering van radicaal rechts gedachtengoed. Kun je ook niet zeggen dat er in de afgelopen jaren hier en daar een correctie heeft plaatsgevonden op de al te roze bril waarmee vroeger naar de islam en migratie werd gekeken?
Helemaal waar, wat mij betreft. Er komt gelukkig wat meer realiteitszin bij de media na een veel te lange periode waarin de roze brillen de overhand hadden. Maar klaarblijkelijk is er inmiddels al veel meer realiteitszin dan Mudde aankan: ‘Ik denk dat je in Nederland wat dat betreft inmiddels wel kunt spreken van overcompensatie voor die roze bril. Dat is ook helemaal in lijn met wat Nederland in essentie is: een ultiem consensusland waar nooit een fundamenteel gesprek wordt gevoerd. In de jaren tachtig en negentig zei iedereen dat migratie en multiculturalisme onverdeeld goed waren. Nu zegt iedereen dat het met alles slecht gaat en de multiculturele samenleving mislukt is.’
Goh, wat fijn toch dat er nog een roepende in de woestijn is (Cas Mudde) die dapper verkondigt dat het best wel meevalt met de islam. Dat horen we nou nooit. Mensen als Tom Zwart en Leo Lucassen huilen van eenzaamheid en frustratie in hun kamertje op de universiteit waar ze nooit uit mogen om hun kant van het verhaal eens te vertellen. En Beatrice de Graaf, Rena Netjes en Carolien Roelants komen ook al nooit aan het woord. Maar gelukkig mag Mudde nu toch een keer zijn zegje doen in de Volkskrant.
De interviewer heeft gelukkig wat meer realiteitsbesef en probeert het nog een keer:
Is het debat hierover niet iets genuanceerder? Tegenover de stemmen die vinden dat het allemaal mislukt is, staan toch ook de stemmen die een milder geluid laten horen over de islam en migratie?
Een terechte opmerking natuurlijk, en dat weet Mudde ook wel, want meteen noemt hij een van de luidruchtigste islamapologeten, Leo Lucassen.
‘In Nederland is het zo dat als je een nuchtere kijk hebt op migratie je algauw wordt afgeschilderd als een ideologische fanaticus; dat overkomt bijvoorbeeld migratiespecialist Leo Lucassen. Terwijl hij alleen maar aantoont dat migratie al heel oud is en dat het overgrote deel van de migranten goed is geïntegreerd. Maar als je dat zegt, word je weggezet als een idioot. Dat wil overigens helemaal niet zeggen dat we daarom blind moeten zijn voor bepaalde problemen met de islam of migratie, maar die moeten wel nuchter en met feiten worden bediscussieerd.’
In reactie op de feiten haast Mudde zich om te roepen dat feiten belangrijk zijn, maar hij vermeldt er niet bij dat Lucassen juist kritiek krijgt omdat hij – op z’n zachtst gezegd – een losse omgang met feiten heeft.
En dan komt de interviewer met een persoonlijk pijnpuntje: Nog even over die normalisering: in uw boek haalt u enkele liberale media aan die door middel van opiniestukken en columnisten radicaal rechts gedachtengoed zouden hebben genormaliseerd. U schaart ook de Volkskrant in dat rijtje. Kunt u voorbeelden geven van die normalisering door de Volkskrant?
Ai ai. De Volkskrant geeft te veel ruimte aan realisme en doet dus volgens Mudde aan ‘normalisering van radicaal rechts-populistisch gedachtengoed.’ Dat kwam natuurlijk niet lekker aan bij deze krant. De gedachte aan Martin Sommer dringt zich op, en vermoedelijk heeft Mudde dezelfde associatie:
‘Daarmee doel ik op enkele columnisten die geregeld islamofobe dingen schrijven (Sommer! Sommer!) en ingezonden stukken die immigratie problematiseren. Concrete voorbeelden wil ik niet geven, want dan zou ik met namen en specifieke quotes moeten komen. (Lafaard) Geloof me, het zou me echt geen moeite kosten om er zo tien op te noemen.’
Dat laatste lijkt me sterk overdreven, tenzij Mudde over een wel heel goed geheugen beschikt.
Na nog wat tegengas van de interviewer, stelt Mudde hem gerust.
Kijk, ik zeg niet dat de Volkskrant radicaal rechts is, (Pfff… opluchting) ik zeg alleen dat de krant meehelpt radicaal rechtse visies mainstream te maken. Uiteraard moet je berichten over radicaal rechts-populisme, maar als krant die in de liberale democratie gelooft, hoef je het geen podium te bieden.’
En daar hebben we weer het aloude ‘geen podium bieden’ waarmee deze mensen steevast bedoelen dat het vrije debat gesmoord moet worden.
Nu valt er best iets te zeggen voor meer of minder podium bieden aan bepaalde meningen. Het is vrij logisch om extremistische meningen minder podium te bieden dan meningen die door de meerderheid van de bevolking gedeeld worden. Zo stel ik al tijden voor om KOZP veel minder spreektijd in de media te geven omdat zij een extremistische en polariserende mening verkondigen die elke nuance frustreert.
Maar vreemd genoeg vindt Mudde dat juist de meerderheidsmening geen podium moet krijgen. Geen verdediging van Zwarte Piet of van de boerenprotesten, en al helemaal geen ruimte voor PVV of FvD. Hoe valt dit uit democratisch oogpunt te verdedigen? Niet. En dus doet Mudde alsof de meerderheidsmening extremistisch is, terwijl de meningen van een minderheid (waartoe hij geheel toevallig behoort) mainstream zouden zijn.
Er wordt nog even gesteggeld over hoe fout de Volkskrant wel of niet is, maar Mudde zit zo vast in zijn eigen mening dat hij niet open staat voor de feiten die hij voorgeschoteld krijgt. Nog even afgeven op Trump – waar zouden we zijn zonder de verplichte schimpscheut op de Amerikaanse president? – en dan duikt Mudde op het ‘agressieve seksisme’ van radicaal rechts.
Je ziet dit agressieve seksisme bijvoorbeeld terug bij Thierry Baudet die gelooft dat ‘de vrouwtjes’ een sterke man nodig hebben die zegt wat ze eigenlijk vinden van dingen. Joepie! Gelukkig heeft Baudet wel eens wat ouderwetse uitspraken over vrouwen gedaan, dus al is in zijn stemgedrag geen vrouwenhaat terug te vinden, toch mag hij nu ‘agressief seksistisch’ worden genoemd. Nog even psychologiseren over de FvD-jongeren waarvan het mannelijk deel volgens Mudde blijkbaar lijdt aan een minderwaardigheidscomplex: ‘Ik denk dat het deels een reflectie is van hoe jongemannen tegenwoordig opgroeien, met veel assertieve vrouwen om zich heen, die over het algemeen maatschappelijk ook veel succesvoller zijn. Dat is ook een van de redenen waarom je zoveel mannelijke studenten ziet bij Forum voor Democratie. Zij behoren tot de eerste generatie jongemannen die worden geconfronteerd met een soort achtergestelde minderheidspositie.’
Ja hoor. Al die studenten hebben niet voor Forum gekozen omdat ze daar rationele overwegingen bij hadden, nee, ze voelen zich minderwaardig en zoeken een plek waar ze zich toch nog superieur kunnen voelen.
Psychologie van de koude grond heet dat.
En dan komt de grote klapper: Mudde biedt ons een blik op de toekomst.
Hoewel ze nu het tij mee hebben, is de dominantie van de radicale rechts-populisten en de seksistische ‘gewelddadige burgers’ niet voor eeuwig, gelooft Mudde. Grote spelbederver zijn de onvermijdelijke demografische ontwikkelingen die op komst zijn en die van Europa een etnisch en religieus divers continent zullen maken.
Heel bijzonder. Dus die radicale rechtspopulisten die waarschuwen voor het verlies van eigen identiteit en waarden, die kletsen uit hun nek. Maar straks – in de glorieuze toekomst die Mudde voor zich ziet – dan zullen de ‘onvermijdelijke demografische ontwikkelingen’ een eind maken aan alles waar deze populisten voor staan. Hoe is dit anders dan wat de populisten zeggen? Wat Mudde hieronder schetst is exact waar PVV en FvD voor waarschuwen:
‘De komende tien jaar zullen radicale rechts-populistische partijen rond de 10 en 15 procent van de stemmen blijven binnenhalen. Maar hun invloed zal minder groot worden. Nu hebben de thema’s die zij aankaarten nog urgentie en kunnen ze waarschuwen dat de moslims op het punt staan de boel over te nemen. Maar straks is er overal meer diversiteit en wordt dat het nieuwe normaal dat xenofoben hebben te accepteren. Niet dat ze er blij mee zullen zijn, maar veranderen kunnen ze het dan niet meer.’
Wees allemaal gerust, beste mensen. We hebben nu wel een paar probleempjes, maar straks, als de diversiteit overal is doorgedrongen, dan breekt de vrede op aarde uit.
In het simplistische wereldbeeld van Cas Mudde is de multiculturele samenleving nog steeds het ideaal. Criminaliteit? Segregatie? Vrouwenhaat? Homofobie? Dat zal dan allemaal niet meer bestaan, want eindelijk zullen de xenofobe rechtsradicalen hun verzet op moeten geven.
Tenslotte ligt alles wat nu nog fout is aan deze enge mensen die ten onrechte waarschuwen voor… precies het toekomstbeeld dat Mudde zelf voor zich ziet.
Mocht iemand u ooit nog wijs willen maken dat Cas Mudde een expert is op het gebied van populisme, lach die persoon dan even heel hard uit.
Ik heb zelden een interview gelezen met iemand die zo kokerblind is.
Vond je dit artikel goed? Steun Repelsteeltje via repelsteeltje.backme.org
Voor meer artikelen van Repelsteeltje, zie deze link.
Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen? Volg me op Twitter.
