D66 wil geen democratisch gekozen burgemeester

Ja beste burger, het referendum is dan wel afgeschaft, maar maak u geen zorgen.
De democratie gaat toch verbeterd worden, want dankzij D66 komt er een gekozen burgemeester!

En gij geleuft dat?

Nou… D66 zegt het… Dat zeggen ze toch niet zomaar?

O, er zal wel iets geregeld worden voor de bühne, een mooie fopspeen voor goedgelovige burgers.
Net zoiets als destijds in Utrecht, toen de burgers mochten kiezen tussen twee volstrekt inwisselbare PvdA’ers. Lood om oud ijzer, zoals iemand zeer treffend op een van de verkiezingsposters had geschreven.
Want we moeten toch niet hebben dat iemand als Henk Westbroek mee gaat doen aan dergelijke verkiezingen. Een burgemeester moet natuurlijk wel de juiste kwalificaties hebben.

Maar D66 heeft er toch een grondwetswijziging doorheen gekregen? Dat is toch niet niets?

Nee, het is niet niets, maar zou deze partij hier nu werkelijk een vervolg aan geven?
Ik heb zo mijn twijfels.

Laten we de huidige situatie eens onder de loep nemen en kijken wat D66 nu eigenlijk heeft bereikt, en vooral, wat dit voor de partij zelf betekent.

Hoe word je burgemeester

Het hele proces is (nog steeds) zeer discreet, met andere woorden: achterkamertjespolitiek.

• Eerst stelt de gemeenteraad een profielschets op, en daar kunnen geïnteresseerden op reageren.
• Deze geïnteresseerden sturen sollicitatiebrieven naar de commissaris van de koning – nog zo’n door de kroon benoemde overheidsdienaar – en die maakt een selectie van geschikte kandidaten.
• Vervolgens gaat een vertrouwenscommissie – aangesteld door de gemeenteraad – de geselecteerde kandidaten beoordelen.
• Er worden er twee uitgekozen, en daar mag de gemeenteraad dan tussen kiezen.
• Deze keuze wordt dan aan de minister van Binnenlandse zaken voorgelegd – de voordracht – en die gaat eigenlijk altijd akkoord.
• Dan gaat de voordracht naar de koning, en die zet zijn handtekening.

In dit proces zitten dus meerdere filtermomenten, momenten waarop onwelgevallige kandidaten geruisloos verwijderd kunnen worden.
En door wie worden ze verwijderd?
In de eerste plaats door de commissaris van de koning, iemand die niet democratisch gekozen is, maar benoemd. En in de tweede plaats door de vertrouwenscommissie, die gebonden is aan geheimhouding.
En het allerlaatste stukje is dan openbaar. Dan mag de democratisch gekozen gemeenteraad uit twee zorgvuldig geselecteerde kandidaten kiezen, waarna nog wat formaliteiten volgen.

Veel gebeurt achter gesloten deuren, maar dat wil nog niet zeggen dat er slechte kandidaten benoemd worden.
Het zou natuurlijk kunnen dat dit allemaal geweldig werkt, en dat we erop kunnen vertrouwen dat onze burgemeesters allemaal integere en kundige mensen zijn.

Wie zijn er in 2018 benoemd?

Laten we eens kijken naar de burgemeestersbenoemingen van 2018.
Dat zijn er heel wat, al zitten daar ook waarnemende burgemeesters tussen. Maar het blijkt dat de burgemeesters soepeltjes wisselen tussen waarnemend burgemeester zijn en ergens voor vast benoemd worden. Daarom heb ik de waarnemers gewoon in de overweging meegenomen.
Aan het einde van dit artikel staat de hele lijst van pas benoemde burgemeesters, te vinden op www.burgemeesters.nl

Wat meteen opvalt is de vreemde verdeling over de politieke partijen.
Ter vergelijking in de tabel hieronder de aantallen burgemeesters per partij tegenover de zetels in de Tweede Kamer van deze partijen.
Natuurlijk schommelen die zetelaantallen, daarom het gemiddelde van de laatste vier Kamerverkiezingen, sinds 2006. Om de vergelijking te verduidelijken heb ik achter de absolute aantallen de percentages gezet.

Het is natuurlijk geen representatieve steekproef, en het gaat ‘slechts’ om 56 burgemeesters op een totaal van 380. Maar wat wel heel vreemd is:

Waar zijn de burgemeesters van de PVV en de SP?

De PVV heeft over de periode 2006-2018 gemiddeld 17 zetels in de Tweede Kamer, en de SP gemiddeld 17,25 zetels. Dat is bij elkaar 34,25 zetels, bijna een kwart van alle Kamerzetels.
Toch hebben zij samen slechts één burgemeester mogen leveren, Emile Roemer, een politiek zwaargewicht.
En het is niet zo dat deze partijen in het verleden al een hoop burgemeesters hebben voortgebracht: Roemer is de eerste SP-burgemeester, en er is niet één PVV-burgemeester.

Vergelijk dat eens met D66: slechts een gemiddelde van elf Kamerzetels: 7,3%, maar wel tien burgemeesters mogen leveren: 17,9%. Dat is zelfs nog meer dan de acht burgemeesters van het CDA dat wat Kamerzetels betreft op een stevige derde positie staat.
De PvdA heeft er ook veel burgemeesters bijgekregen, 26,8% van de nieuwe benoemingen, terwijl zij gemiddeld slechts 18,3% van de Kamerzetels bezetten.

Als de politieke richting van de burgemeesters een afspiegeling van die van de bevolking zou zijn – waar uit democratisch oogpunt toch wel iets voor te zeggen zou zijn – dan had deze verdeling er heel anders uitgezien.
Dan had de PvdA dit jaar geen vijftien, maar tien benoemingen moeten krijgen, nog afgezien van het huidige zetelaantal. Voor D66 zou vier burgemeesters in verhouding zijn geweest, en voor de SP en de PVV samen twaalf burgemeesters in plaats van één.
Dat zijn er voor PvdA en D66 precies elf minder en voor PVV en SP precies elf meer. Ook bij andere partijen lijkt de verdeling af en toe wat scheef, maar nergens zo scheef als bij deze vier partijen.
Hoe zou dat nou toch komen…?

Zouden PVV’ers en SP’ers soms per definitie niet geschikt zijn als burgemeester?

En zouden PvdA’ers en D66’ers juist op wonderbaarlijke wijze buitengewoon geschikt zijn?

Baantjescarrousel

Eerlijk gezegd kreeg ik een heel vieze smaak in de mond van het googelen van al deze burgemeesters. Het woord ‘baantjescarrousel’ is maar al te toepasselijk.
De meeste burgemeesters die dit jaar benoemd zijn, hebben hun hele leven in de politiek doorgebracht, en de lucht die uit het geheel opstijgt is er één van ‘ons kent ons’.
Allemaal bewegen ze in dezelfde kringen: ze grossieren in baantjes bij allerlei overheden en ze hebben overal een vinger in de pap.
Dat wil niet zeggen dat er geen goede, integere mensen tussen kunnen zitten, maar het lijkt er niet op dat integriteit en kundigheid harde voorwaarden zijn.

Er zitten brekebenen tussen, zoals bijvoorbeeld Jaap Nawijn, Marga Waanders, Frank Koen, Eduard van Zuijlen en Leontien Kompier. Toch lijkt dat geen probleem te zijn.
Komt een burgemeester ergens in de problemen, dan wordt hij of zij gewoon weer doorgeschoven naar een volgende gemeente. Een burgemeester moet het wel heel bont maken voor uitstoting volgt.
Het doet denken aan de manier waarop de bisdommen pedofiele priesters steeds weer overplaatsten naar nieuwe parochies.
Tenslotte gaat het belang van de autoriteiten boven alles, nietwaar?

En de gevestigde partijen spinnen er garen bij. De burgemeesterscarrousel is een perfecte opslagplaats voor partijleden die even nergens anders bruikbaar zijn. Zo is iedereen altijd goed onderdak, en het landsbestuur is verzekerd van loyale bestuurders, tot in de haarvaten van de samenleving.
En hiermee is meteen duidelijk wat de gewenste kwalificaties voor burgemeesters zijn, wat voor ronkende teksten www.burgemeesters.nl ook op de site zet.
Een burgemeester moet van de juiste partij zijn en het juiste geluid laten horen. En als die burgemeester daarnaast ook nog een goed bestuurder is, dan is dat mooi meegenomen.

Overdreven?
Loop zelf de lijst met burgemeesters maar eens door, en sta eens stil bij de ‘prestaties’ van mensen als Jozias van Aartsen, Onno Hoes, Rob Bats en Peter Rehwinkel. Zijn dit mensen die uitblinken door goed bestuur en integriteit?
Deze mensen zijn ‘gewoon’ weer op nieuwe burgemeestersposten benoemd omdat zij trouwe partijleden zijn.

Zou D66 nu echt van dit systeem af willen?
Kijk, dat de PVV en de SP hier hun twijfels bij zullen hebben, dat is logisch. Maar de partij van Rob Jetten? De partij die volop profiteert van de huidige regeling?
Waar moet Pechtold blijven als er niet ergens een baantje voor hem geritseld kan worden?
Er gaan al geruchten dat hij zijn zinnen heeft gezet op het burgemeesterschap van Rotterdam.

Daarom is de terechte vraag: wat heeft D66 nu eigenlijk veranderd?

Het wetsvoorstel

De prestatie van Rob Jetten betekent alleen maar dat de burgemeestersbenoeming niet meer grondwettelijk is vastgelegd, en dus met een ‘gewone’ Kamermeerderheid gewijzigd zou kunnen worden.

In theorie zou dit kunnen betekenen dat we uiteindelijk een wetswijziging krijgen die een democratisch gekozen burgemeester op kan leveren.

Ziet u al voor zich hoe de gevestigde partijen dit voor u gaan regelen? Hoe D66 nu keihard gaat werken om in de Tweede Kamer het vervolg voor elkaar te krijgen?
Tenslotte hebben al deze partijen helemaal geen belang bij een baantjescarrousel, en bovendien staan ze erom bekend hoe graag ze de macht aan de burger geven…
En ja hoor, D66 verheugt zich vast enorm op de glorieuze inhuldiging van de eerste democratisch gekozen PVV-burgemeester.
Maar niet heus.

De eerste vertragingstactiek is al een feit:

Rob Jetten van D66 zei niet van plan te zijn ‘heel snel’ een wetswijzing in te dienen om een volgende stap vast te leggen.  Hij wil eerst een brede discussie over de positie van de burgemeester.

En daarnaast is er nog de motie van CDA en VVD geweest om te zorgen dat er ook hierna zo weinig mogelijk verandert.
Goh, toevallig. Laten dat nu net twee partijen zijn die ook goed gedijen bij de huidige stand van zaken.

Het staat natuurlijk mooi op het CV van D66 dat ze deze grondwetswijziging erdoor hebben gekregen, maar het is een wassen neus als er geen vervolg op komt.

D66 en democratie

Ooit begon D66 met een hoop idealen voor een democratischer Nederland. Er was sprake van een diepe bezorgdheid over de ‘ernstige devaluatie van onze democratie’.

Maar het huidige D66 is verworden tot een regentenpartij, geplaagd door aanvallen van demofobie.
D66 wil nog steeds graag gezien worden als de partij van democratische vernieuwing – het ideaal dat destijds werd uitgedragen door Hans van Mierlo – maar de partij is alles geworden wat van Mierlo haatte: een versteende elite die vanaf het pluche denkt te kunnen bepalen hoe ‘het volk’ zich moet gedragen.

Maar waarom heeft D66 dan zoveel moeite gedaan om deze grondwetswijziging erdoor te krijgen?

Dat heet: ‘electorale overwegingen’.
Deze partij wil hiermee het imago wat oppoetsen en punten scoren bij de kiezers, wat hard nodig is na alle anti-democratische acties van de laatste jaren.

De kans dat D66 serieus werk gaat maken van deze vernieuwing is minimaal. Deze met veel fanfare gebrachte grondwetswijziging is een fopspeen om bij argeloze kiezers de illusie te wekken dat D66 nog steeds – echt waar – voor democratische vernieuwing staat.

En de burgemeestersverkiezing – als die er al komt – wordt een schijnverkiezing binnen zorgvuldig van tevoren geregelde kaders, zodat er geen onwelgevallige kandidaten doorheen kunnen glippen.

En dan te bedenken dat dit schaamlapje alles is wat we terugkrijgen voor het afschaffen van het referendum.

Nee, die democratisch gekozen burgemeester gaat er niet komen.

Burgemeestersbenoemingen 2018

1. 1 januari PvdA Rein Munniksma (waarnemend) burgemeester Midden-Groningen
2. 1 januari VVD Huub Hieltjes (waarnemend) burgemeester Kapelle
3. 1 januari CDA Leendert Klaassen (waarnemend) burgemeester Westerwolde
4. 1 januari PvdA Ella Schad (waarnemend) burgemeester Zevenaar
5. 1 januari VVD Jeroen Staatsen (waarnemend) burgemeester Geldermalsen
6. 1 januari CDA Gerd Leers (waarnemend) burgemeester Brunssum
7. 1 januari D66 Haijo Apotheker (waarnemend) burgemeester Waadhoeke
8. 10 januari D66 Albertine van Vliet-Kuiper (waarnemend) burgemeester Enkhuizen
9. 11 januari CDA Frank Koen (waarnemend) burgemeester Wassenaar
10. 11 januari PvdA Carol van Eert burgemeester Rheden
11. 15 januari D66 Daphne Bergman (waarnemend) burgemeester Beuningen (vanaf 11 januari 2019 definitief)
12. 17 januari VVD Anne Lize van der Stoel (waarnemend) burgemeester Landsmeer
13. 17 januari VVD Astrid Nienhuis burgemeester Heemstede
14. 2 februari D66 Marcel Fränzel (waarnemend) burgemeester Oosterhout
15. 7 februari VVD Cia Kroon burgemeester Losser
16. 1 maart VVD Pieter Heiliegers (waarnemend) burgemeester Uithoorn (vanaf 15 november definitief)
17. 12 maart PvdA Sicko Heldoorn (waarnemend) burgemeester Huizen
18. 15 maart PvdA Leontien Kompier (waarnemend) burgemeester Langedijk
19. 16 maart SP Emile Roemer (waarnemend) burgemeester Heerlen
20. 7 mei Beter Voor Dordt (plaatselijke partij) Rinette Reynvaan (waarnemend) burgemeester Giessenlanden
21. 14 juni PvdA Rika Pot (waarnemend) burgemeester Oldambt
22. 1 juli VVD Ton Baas (waarnemend) burgemeester Aa en Hunze
23. 9 juli ChristenUnie Adriaan Hoogendoorn burgemeester Midden-Groningen
24. 9 juli VVD Janneke Snijder (waarnemend) burgemeester Oldebroek
25. 10 juli VVD Gerard van Klaveren (waarnemend) burgemeester Ameland
26. 11 juli D66 Ron König (waarnemend) burgemeester Deventer
27. 12 juli GroenLinks Femke Halsema burgemeester Amsterdam
28. 1 augustus PvdA Yvonne van Mastrigt (waarnemend) burgemeester Stichtse Vecht
29. 1 september VVD Jaap Nawijn (waarnemend) burgemeester Hollands Kroon (was burgemeester, maar blijft aan tot nieuwe benoemd is)
30. 1 september CDA Froukje de Jonge (waarnemend) burgemeester Stadskanaal
31. 1 september CDA Govert Veldhuijzen (waarnemend) burgemeester Nissewaard
32. 12 september PvdA Margo Mulder burgemeester Goes
33. 27 september PvdA Jannewietske de Vries burgemeester Súdwest-Fryslân
34. 1 oktober D66 Hans Engels (waarnemend) burgemeester Loppersum
35. 10 oktober CDA Henk Tiesinga (waarnemend) burgemeester Noordoostpolder
36. 29 oktober SGP Jan Luteijn (waarnemend) burgemeester Geertruidenberg
37. 30 oktober PvdA Marga Waanders burgemeester Waadhoeke
38. 30 oktober VVD Willemijn van Hees burgemeester Heusden
39. 30 oktober D66 Magda Berndsen (waarnemend) burgemeester Dongeradeel
40. 1 november VVD Ineke Bakker (waarnemend) burgemeester Dronten
41. 5 november GroenLinks Cora-Yfke Sikkema burgemeester Oldambt
42. 8 november CDA Luciën van Riswijk burgemeester Zevenaar
43. 15 november PvdA Ruud van Bennekom burgemeester Bunnik
44. 15 november D66 Hans Ubachs burgemeester Best (eerst waarnemend, nu definitief)
45. 20 november Lokaal Peel en Maas (plaatselijke partij) Roland van Kessel burgemeester Cranendonck
46. 20 november SGP Gert-Jan Kats burgemeester Veenendaal
47. 21 november PvdA Corry van Rhee burgemeester Scherpenzeel
48. 26 november PvdA Erica van Lente burgemeester Dalfsen
49. 27 november VVD Marcel Delhez burgemeester Veldhoven
50. 27 november D66 Letty Demmers (waarnemend) burgemeester Noord-Beveland
51. 29 november GroenLinks Eduard van Zuijlen burgemeester Enkhuizen
52. 15 december (Gemeentebelangen) Harald Bouman burgemeester Noordoostpolder
53. 17 december CDA Patrick Welman burgemeester Oldenzaal
54. 18 december PvdA Bouke Arends burgemeester Westland
55. 19 december D66 Jaap Velema burgemeester Westerwolde
56. 19 december VVD Mark Buijs burgemeester Oosterhout