Joost van den Bosch gaf een goed doordachte reactie op mijn vorige stuk over het schijnbare doofpotbeleid van het RIVM en dat zette mij aan het denken.
De hamvraag is wat mij betreft: kunnen we het RIVM nu fel bekritiseren of moeten we onze kritiek tot later bewaren?
Iedereen wordt geraakt door de draconische maatregelen die genomen worden om deze pandemie onder controle te krijgen. Mensen zijn bang en bezorgd en zoeken overal informatie. Intussen baseert de regering haar beleid op adviezen van het RIVM waar het nodige op aan te merken valt en dit helpt niet bepaald om de angst en zorg te verminderen.
Dat neemt niet weg dat het RIVM deskundig is, en verreweg de meesten van ons niet. We kunnen alle uitspraken van experts tegenover elkaar zetten, maar dat maakt ons nog geen expert. Aan de andere kant: moeten we virologen zijn om vast te kunnen stellen dat het RIVM af en toe echt vreemde dingen doet?
Hier de reactie van Joost (blauw) en mijn antwoorden daarop. Stof tot nadenken en nog een hoop feiten.
Hierbij moet even genoemd worden dat Joost steeds refereert aan mijn vorige artikel (handig om dat eerst even te lezen) en dat sommige feiten pas boven kwamen nadat Joost zijn reactie schreef, dus dat kon hij niet weten.
Beste Repel,
Ik reageer maar even hier want het is een behoorlijk verhaal en daar leent Twitter zich niet voor. Als eerste over de testen. De eerste coronatest was pas midden januari beschikbaar in China. Men wist dus dat het om een variant van SARS ging waarvan het totale aantal besmettingen in 2002/2003 ongeveer 8000 was. Totaal maar ongeveer 35 in Europa, in Nederland 0.
De WHO meldde dan ook dat ze geen grote verspreiding buiten China verwachtte en het RIVM nam dat dus over. Is dat raar? Denk ik niet. Tegelijkertijd ging men dus wel een eigen test maken omdat de eigen experts dachten dat het groter kon worden. Op 1 februari maakten ze dus bekend dat ze een eigen test hadden. Die test moet dan vervolgens worden geproduceerd waarop ik dus denk dat het RIVM zegt dat zolang die er niet in grote getallen zijn er gericht gebruik van moet worden gemaakt. Lijkt mij dus wel logisch.
Hoi Joost, even antwoord per aangesneden onderwerp.
Ten eerste de testen. Meerdere deskundigen hebben inmiddels al betoogd dat er met gemak veel meer getest kan worden.
- Alex Friedrich (arts-microbioloog in het UMCG in Groningen) in de Groene: Het kan dat een bepaald lab een tekort heeft aan bepaalde materialen, maar dat is business as usual, dat los je op. Zolang je niet afhankelijk bent van een commerciële partij is dat niet zo. We hebben zo’n partij ook niet nodig, want deze tests kun je in vrijwel ieder gewoon lab doen.’
- Rosanne Hertzberger (microbioloog en NRC-columnist) in het NRC: De zogeheten qPCR-test die moet worden uitgevoerd, is bepaald geen rocket science. De tekorten die er zijn, zijn met enige inventiviteit prima op te lossen.
Dat wil natuurlijk niet zeggen dat er nu geen probleem is met de testcapaciteit, maar problemen vragen om inventiviteit. Bovendien draait de hamvraag van het weggehaalde AD-artikel (zie vorige artikel R) niet om de huidige testcapaciteit, maar om de weken voor 9 maart. In die cruciale periode zijn veel mensen niet getest terwijl er genoeg capaciteit was, en juist die cijfers wil het RIVM nu niet vrijgeven.
Je spreekt vervolgens over een “dubieus” filmpje van 15 februari. Dat is dus 12 dagen voordat het eerste geval in Nederland opduikt. Dat is dus oordelen achteraf.
Zoeken op ‘dubieus’ in mijn vorige artikel hielp hier even niet;) ik had het over een ‘mooi’ filmpje. Maar ik geef toe dat daar een sarcastische ondertoon in zat. Dit filmpje noemde ik omdat hier wel het begrip ‘casusdefinitie’ in zat, in tegenstelling tot het filmpje van 1 februari. Het laat zien dat de hoge drempel om te testen toen ook als officieel beleid werd uitgedragen, daarom is het relevant.
Oordelen achteraf? Twee weken na dit filmpje bleek dat een zwaar zieke vrouw vanwege die casusdefinitie niet getest was en een week zonder isolatie in een ziekenhuis had gelegen waar ze heel veel anderen heeft kunnen besmetten. Dat kan je wijsheid achteraf noemen, maar als de lat om te testen zo hoog wordt gelegd is het voorspelbaar dat dit soort dingen gebeuren.
Dan nog even terug naar de tests. Inmiddels weten we dus dat er gemiddeld 2 tot 3 tests per persoon nodig zijn. Wil je dus op grote schaal testen dan heb je waarschijnlijk een paar miljoen tests nodig. Wanneer je het vertaalt naar de totale bevolking dus rond de 50 miljoen. Dat ga je nooit in een dikke maand voor elkaar krijgen. Vergelijk het met Korea. Die hebben aangegeven dat ze hun test op grote schaal gaan produceren (en Korea is een land dat op grote schaal kan produceren in tegenstelling tot ons) en dan gaat het om 300.000 tests per week. Dus als we de totale bevolking met die tests zouden willen controleren dan moeten we al hun tests opkopen en dan nog zijn ze bijna een jaar bezig. Dus mensen die klagen dat er te weinig tests zijn die neem ik niet echt serieus meer. Het is productietechnisch gewoon onmogelijk op zo’n korte termijn.
Nu ga je ervan uit dat de hele bevolking getest zou moeten worden; dat is volgens mij echt niet aan de orde. Mijn kritiek is dat zelfs zwaar zieke patiënten niet getest worden en dat daardoor de cijfers echt niet meer betrouwbaar zijn. Zembla kwam met interviews met Brabantse artsen die vertelden dat ze overleden patiënten alleen maar als coronapatiënten kunnen melden als ze getest zijn. Citaat uit het Zembla-artikel: De artsen concluderen hieruit dat het werkelijk aantal sterfgevallen hoger is dan wat de cijfers vertellen. Het baart ze zorgen dat ze die gevallen, waarbij ze een ernstig vermoeden hebben dat het om corona gaat, nergens kunnen melden.
Volgens deze artsen worden dus veel coronaslachtoffers niet in de statistieken meegenomen. Dat maakt in mijn ogen de statistieken onbetrouwbaar, en dus ook de prognoses. Daarnaast vind ik het heel vreemd dat artsen deze patiënten niet als coronapatiënten kunnen melden.
Hoe kan dit?
Al op 27 januari is er meldplicht ingesteld: Zorgprofessionals die alleen al vermoeden dat een patiënt is besmet met het coronavirus, zijn verplicht dat te melden bij de GGD. Het is een van de maatregelen die minister Bruins voor Medische Zorg neemt op basis van een advies van deskundigen, bijeengeroepen door het RIVM.
Wat is er met die meldplicht gebeurd? Of worden deze patiënten wel bij de GGD gemeld maar niet meegenomen in de RIVM-cijfers? Dit lijken mij terechte vragen.
Ik kan mij daarom volledig voorstellen dat RIVM geen openheid wil geven. Dat voedt alleen maar paniek en lost niks op. Paniek zorgt niet voor meer beschikbare tests. Het levert waarschijnlijk alleen maar bedrijven op die melden dat ze graag gaan produceren voor woekerprijzen waarvan iedereen roept dat die dan maar moeten worden betaald. Met alle gevolgen van dien. En als ik zie hoe makkelijk hele volksstammen de toch best wel eenvoudige instructies en adviezen gewoon niet begrijpen vrees ik het ergste.
Je hebt begrip voor de wens van het RIVM om geen openheid te geven; dat zou paniek voeden. Persoonlijk denk ik dat de paniek nu vooral groeit doordat mensen het gevoel krijgen bedrogen te worden. De meeste mensen begrijpen best wel dat in deze uitzonderlijke situatie dingen verkeerd beoordeeld kunnen zijn, en zouden zich waarschijnlijk beter voelen bij meer openheid en een duidelijke uitleg waarom beslissingen werden genomen die achteraf misschien beter anders hadden gekund.
We kunnen ons met ons allen wel afvragen of iedereen te laat is, het heeft onderschat etc. Misschien is het antwoord wel ja. Maar je hebt in eerste instantie te maken met info uit China, het land van de grote openheid. Je hebt daarnaast te maken met een Coronavirus wat nog nooit zulke grote aantallen mensen heeft besmet. Vergelijk maar met SARS-1 en MERS.
Daar heb je een goed punt. China heeft bewijsbaar gelogen, wat er bijvoorbeeld toe leidde dat de WHO op 14 januari nog een tweet verstuurde waarin stond dat Chinese onderzoekers nog geen mens-op-mens-besmettingen hadden aangetoond. Dat was een klinkklare leugen, waarbij we er natuurlijk wel vanuit kunnen gaan dat de WHO hier vooral beleefd was tegenover China terwijl het RIVM wel degelijk beter wist. In het NRC vertellen RIVM-medewerkers hoe ze in de eerste weken van januari al argwaan kregen en aan het rekenen sloegen. Het is dus niet zo dat de experts China domweg geloofden, maar toch heeft de top van het RIVM hun waarschuwingen blijkbaar niet omgezet in doeltreffend beleid.
Maar even alle VMBO virologen van Twitter daargelaten, de echte experts op dit gebied zijn de mensen die ook het RIVM adviseren. Die moeten we nu even hun werk laten doen. En we moeten maar even roeien met het RIVM zoals het is. Mocht het RIVM uiteindelijk bij de enkels moeten worden afgezaagd laten we dat na afloop doen. Op het hoogtepunt van de crisis lijkt mij dat niet handig. Dan zijn we echt overgeleverd aan de “virologen” van Twitter.
En hier twijfel ik dus werkelijk over.
Moeten we allemaal ons mond houden en op het RIVM vertrouwen terwijl we zien dat er fouten gemaakt worden?
De reportage van Zembla staat niet op zichzelf. Het regent berichten van artsen en hulpverleners over patiënten die niet in de officiële cijfers terugkomen. Het maken van grafiekjes op basis van die cijfers lijkt met de dag dwazer te worden als die cijfers weinig meer met de realiteit te maken hebben. Citaat uit het AD (21 maart): De afgelopen weken zijn in het Dordtse ziekenhuis ook enkele patiënten overleden die verschijnselen hadden van besmetting met het virus. Zij zijn niet getest, maar wel in isolatie verpleegd. Het is volgens het ziekenhuis onmogelijk om te zeggen of zij aan corona zijn overleden. Ook achteraf is dat niet meer vast te stellen.
Iedereen die kan lezen, ziet deze berichten. Mensen vertellen elkaar hun verhalen op social media. Als er zoveel aanwijzingen zijn dat de cijfers niet betrouwbaar zijn, hoe moet de bevolking het RIVM dan nog vertrouwen? Dan kunnen we wel zwijgen om ‘geen paniek te zaaien,’ maar wat mij betreft is het RIVM dan de grote paniekzaaier.
Ik wil mensen geen angst aanjagen, maar ik zou graag willen dat de overheid hiermee aan de slag gaat. Dat ook alle niet geteste zieken in de cijfers worden meegenomen, desnoods in aparte categorieën. Goede communicatie en voorlichting is wel het minste wat we mogen verwachten nu de hele bevolking aan zware beperkingen onderworpen is.
Voor de gelegenheid ga ik eens een twitter poll houden met de vraag:
Mogen we midden in deze crisis kritiek hebben op het RIVM of is dit paniek zaaien en moet het maar even wachten?
- Kritiek is paniek zaaien
- Kritiek is goed en nodig
- Twijfel/weet niet
Ik ben zeer benieuwd naar de reacties.
Vond je dit artikel goed? Steun Repel via repelsteeltje.backme.org
Voor meer artikelen van Repel, zie deze link.
Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen? Volg me op Twitter.
.
