Photo by JPrateek Gautam on Unsplash
Het westen staat voor een fundamentele keuze. Blijft het zwelgen in zelfhaat of kiest het voor de waarden waarop onze beschaving gegrondvest is? De oorlog in Israël stelt deze keus op scherp, en kan bepalend zijn voor onze eigen toekomst.
Kromme reactie
Waarom is de reactie van veel westerlingen op Israël en Hamas zo krom? Want krom is het, om gruweldaden tegen honderden burgers – waaronder vrouwen, kinderen en bejaarden – zo halfslachtig te veroordelen, en de strijd tegen terroristen – die zich verschuilen achter hun eigen burgers – al af te keuren voordat die zelfs maar begonnen was.
Ik denk dat deze kromme reactie op dit conflict te maken heeft met de verwording van het westen zelf. Doordat het westen losgezongen is van de eigen kernwaarden, mist het de morele helderheid om hierin nog scherp te kunnen zien. Nu zult u vragen: is het westen dan losgezongen van de eigen waarden? Voor een groot deel wel, ook in Nederland.
Nieuw boek
Al jaren zag ik met groeiende ongerustheid hoe onze democratische rechtsstaat werd ondermijnd, en uiteindelijk schreef ik er een nieuw boek over. Hierin documenteer ik waar ik gaten zie vallen in onze vrije, westerse samenleving en pleit ik voor onze kostbare waarden. En vooral pleit ik voor meer debat, want waar dat ontbreekt, dreigt radicalisering en uiteindelijk onderdrukking.
Hoe de zelfverklaarde 'weldenkende klasse' onze democratie ondermijnt. Maaike van Charante @Repelsteeltje21 houdt in haar nieuwste boek 'Debat ongewenst' een krachtig pleidooi voor de terugkeer van een gezonde democratie. https://t.co/ik0NB5G33u Verschijnt 26 okt. Bestel nu! pic.twitter.com/wuOkM4IMsW
— Uitgeverij Blauwburgwal (@blauwburgwal) October 20, 2023
Onze westerse waarden zijn voor ons vaak zo vanzelfsprekend: we denken dat ze vanzelf wel in stand blijven. Maar ze zijn kwetsbaar. Het is verbijsterend hoe achteloos invloedrijke groepen in onze samenleving ermee omgaan, hoe ze deze waarden uithollen en verwringen totdat ze alleen nog hun belangen dienen. En het gevaarlijke is dat dit zo geleidelijk gaat.
Op de een of andere manier herkennen mensen zo’n sluipend gevaar vaak te laat. Toen ik de eerste keer Ondergang van Jacques Presser las – over de Jodenvervolging in Nederland tijdens de Duitse bezetting – viel me op dat het grote kwaad niet ineens de deur kwam inbeuken, maar langzaam dichterbij sloop. Nog langzamer is de uitholling van onze westerse cultuur gegaan.
Gaten in het zelfvertrouwen
Het westen is al heel lang ontworteld aan het raken. Eerder in onze geschiedenis was er een levendige interesse in andere culturen, vanuit een gezond zelfbewustzijn. Maar in de twintigste eeuw sloegen twee wereldoorlogen en de Holocaust grote gaten in het westerse zelfvertrouwen. Hoe kon onze beschaving hiertoe in staat zijn…?!
Niet iedereen nam de tijd om hierover na te denken, en degenen die dat wel deden, reageerden verschillend. De terechte ontzetting en het daarop volgende zelfonderzoek leidden tot waardevolle inzichten bij sommigen, maar bij anderen tot negatievere zaken, zoals zelfhaat of wrok. Zelfhaat vanwege een niet te dragen schuld, en wrok tegen de slachtoffers wiens lot hen confronteerde met deze onwelkome schuldgevoelens.
Haat tegen het westen
Na 1945 had bezinning kunnen leiden tot een waarachtig ‘nooit meer’, en de oorspronkelijke idealen van het westen hadden daarbij leidend kunnen zijn. In plaats daarvan kregen wrok en zelfhaat bij velen de overhand. Uit die wrok kwam maar al te makkelijk nieuwe Jodenhaat voort, zie de wrevel bij sommigen als Joden de Holocaust noemen: zij mogen vooral geen slachtofferschap claimen.
De zelfhaat veranderde in haat tegen de westerse cultuur, en in een wrede omkering werden de slachtoffers van de Holocaust tot symbool van het gehate westen gemaakt. Activisten die roepen dat Israël een koloniaal project is, willen de mankementen in die redenering niet zien. Liever willen ze zichzelf moreel verheffen boven ‘die Joden’ die nu de zonden van het westen moeten dragen, zoals ze altijd al de zondebok waren voor alles wat maar van pas kwam.
In de loop van de twintigste eeuw liep de haat tegen het westen uit op de valse nederigheid van het cultuurrelativisme. Een soort boetedoening waarin de boetelingen toch weer aan de goede kant konden staan. Het werd een dogma dat alle culturen gelijkwaardig zijn. Multiculturalisme werd het nieuwe ideaal.
Samuel Huntington
Al in 1996 besprak Samuel Huntington in zijn boek The Clash of Civilizations dat multiculturalisme de westerse waarden bedreigde. Hij schreef over de erfenis van de westerse beschaving – waar ook de Amerikanen in geworteld waren – en somde de zaken op die daarin centraal stonden: vrijheid, democratie, individualisme, gelijkheid voor de wet, constitutionalisme, privé-eigendom.
Daarna sprak hij over een klein maar invloedrijk aantal intellectuelen en publicisten. Zij vielen volgens hem de westerse beschaving aan in naam van het multiculturalisme. Zij streden tegen de systematische voorkeur voor de Europese cultuur in het onderwijs en de dominantie van het Europees-Amerikaanse monoculturele perspectief.
In 1996(!) verscheen 'The Clash of Civilizations' van Huntington. Lees wat hij schreef over #identiteitspolitiek en #multiculturalisme👇
Hij zag deze #woke ideologie als de grootste bedreiging voor de Westerse beschaving.
Wie had kunnen denken dat het zo uit de hand zou lopen.😳 pic.twitter.com/Xoag3XmUdW— Maaike van Charante (@Repelsteeltje21) June 4, 2022
Deze aanval getuigde van zelfhaat en vernietigingsdrang. Huntington schreef: “De afwijzing van die overtuiging en van de westerse beschaving betekent het einde van de Verenigde Staten van Amerika zoals we die kennen, het betekent in feite ook het einde van de westerse beschaving.” Dit was een logische conclusie: een beschaving zonder ziel is ten dode opgeschreven.
Uitholling
Cultuurrelativisme kreeg in de hele westerse wereld steeds meer de wind mee. Met name in de bovenste lagen van de samenleving werd het een teken van beschaving om andere culturen te verheerlijken en de eigen cultuur maar dom en lomp te vinden. Intussen verwaterden belangrijke waarden, ook in Nederland.
Een praktijkvoorbeeld: voor Nederlanders die niet met elke wind meewaaien, is het al jaren een ergernis dat een dag als Dodenherdenking wordt misbruikt als hoogmis voor de deugden van een zelfgenoegzame minderheid. Inclusiviteit staat voorop, maar de kern gaat verloren. In hoogdravende analyses wordt vervolgens gesteld dat “de oorlog steeds verder van ons af is komen te staan.”
Ooit was de Holocaust een moreel ijkpunt. Na de bewustwording in de jaren ’60 – dankzij onder meer de tv-serie De bezetting van Lou de Jong en het boek Ondergang van Jacques Presser – kreeg de uitspraak ‘Nooit meer Auschwitz’ een diepe betekenis. Maar sinds de Holocaust overal bij werd gehaald en politici hun favoriete slachtoffergroepen tot ‘de nieuwe Joden’ benoemden, verflauwde die betekenis.
Het fundament is weg
We zien hoe de ziel – of in elk geval de bezieling – uit onze samenleving verdwijnt. De afgelopen jaren beschreef ik steeds vaker hoe ons establishment onze democratie ondermijnt en hoe de grondrechten onder vuur liggen. De westerse waarden zijn niet langer het fundament van onze maatschappij, het zijn slechts dorre wetten die in de praktijk steeds meer omzeild worden.
Wie kent nog de woorden van de grote denkers die onze vrijheid ooit vorm gaven? Wie raakt nog bezield door de idealen waar onze mensenrechten uit voort kwamen? Waar zijn de echte democraten gebleven? Oproepen tot uitsluiting en censuur zijn aan de orde van de dag, en tolerantie voor andersdenkenden lijkt vaak nauwelijks meer mogelijk.
Maar als het westen niet opstaat voor de eigen waarden, als wij als westerlingen er niet in slagen om weer bezield te worden door de idealen die ons als beschaving gevormd hebben, zullen we weerloos ten prooi vallen aan vijanden die wél weten waarvoor ze staan. Zelfs als die vijanden fanatisme en onderdrukking brengen. Zelfs als zij terroristen zijn.
"Het westen zal niet omvergeworpen worden, het verpietert zichzelf en is daarna gratis af te halen voor om het even welke sterkere, meer zelfverzekerde ideologie."
Scherp stuk van @BartNijman👇 over de betekenis van de #HamasIsraelWar voor het hele westen.https://t.co/pEhuw21qPa— Maaike van Charante (@Repelsteeltje21) October 23, 2023
Partijdigheid
De reacties van veel media op de pogrom van 7 oktober – en vooral het kritiekloos doorgeven van de leugens van Hamas over een Israëlisch bombardement op een ziekenhuis – maakten duidelijk hoe diep de rot al zit. Die reacties schokten me bijna nog meer dan de daden van Hamas zelf. Over de terroristen maakte ik me al geen illusies, van de media had ik blijkbaar toch nog wel iets verwacht.
De eenzijdigheid in de berichtgeving over Israël en Hamas – argwanend naar Israël, goedgelovig naar Hamas – komt niet uit de lucht vallen. De media zijn een spiegel van de samenleving. De vijanden van Israël sluiten voor onze ogen een giftige alliantie. Het zijn de Jodenhaters uit de islam en de (extreemrechtse) complotdenkers, die altijd wel een kronkel kunnen bedenken waarom ‘de Joden’ schuldig zijn.
Maar het zijn zeker ook de linkse partijen en hun aanhangers, die Israël brandmerken als een voorpost van het gehate westen. Zij vergoelijkten de genocidale motieven van Hamas en de feesten in de straten van Gaza na de pogrom van 7 oktober. Ze spraken hooguit plichtmatig hun medeleven uit met de Israëlische slachtoffers, waarna ze haastig opkwamen voor de echte slachtoffers.
Licht of duisternis
Het is het logische eindpunt van cultuurrelativisme. Waarom zou je nog waarde hechten aan het licht van Israël – vrijheid, democratie, individualisme, gelijkheid voor de wet – als je vindt dat de duisternis van Hamas – onderdrukking, dictatuur, kuddegeest, ongelijkheid – gelijkwaardig is?
Wie opkomt voor Gaza, mag zich afvragen voor wie hij eigenlijk opkomt. Zijn de burgers van Gaza geholpen met dit terreurregime dat hun kinderen volpompt met haat, hen inzet als menselijk schild en de hulpgelden gebruikt voor nog meer tunnels en wapentuig? De filmbeelden – door Hamas zelf online gezet – waarin te zien was hoe waterleidingbuizen werden opgegraven en gebruikt voor raketten waren veelzeggend.
Israël is verre van volmaakt, maar wel gebaseerd op diezelfde westerse waarden die wij verwaarloosd hebben. Diverse slachtoffers van 7 oktober bleken vredesactivisten te zijn, die zich al jaren inzetten voor de mensen van Gaza. Natuurlijk heeft ook Israël extremisten – zeker na decennia van aanslagen en raketten – maar deze democratie is niet te vergelijken met het regime van Hamas.
Dat wil niet zeggen dat de Israëli’s als bevrijders zullen worden binnengehaald door de burgers van Gaza wanneer zij Hamas weten te verslaan. Het zal helaas een bloedige oorlog worden, en bovendien heeft Hamas zestien jaar de tijd gehad om elk verzet uit te roeien en de bevolking vol te pompen met gif. Denk aan die filmpjes van schattige kindertjes die vertellen hoe ze later als ze groot zijn Joden gaan vermoorden.
Een fundamentele keuze
Het westen staat voor een fundamentele keuze, en het is de vraag hoeveel tijd we nog hebben om te kiezen. Israël weet waar het staat: voor de zoveelste keer op de plek waar alles samenkomt en het oordeel het hardst geveld wordt. Voor de Joden is het een bijzonder schrale troost dat veel westerlingen pas zullen beseffen wat er op het spel staat als deze kanarie in de kolenmijn ten onder zou gaan.
De Joden hebben er niets aan als wij dan nog tientallen jaren herdenkingen zullen houden om ‘nooit meer’ te zeggen.
Vond je dit artikel goed? Steun Maaike van Charante via repelsteeltje.backme.org
Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen? Volg Maaike op Twitter.
