Bijzonder verschijnsel.
Mark Rutte is keihard door de mand gevallen. Sindsdien horen we van meerdere kanten dat het toch wel zielig is dat iedereen het zo op hem voorzien heeft.
#PalachterRutte
Dat de VVD’ers zich als één man achter Rutte scharen, hoeft niemand te verbazen.
De VVD is zo langzamerhand de Rutte-partij geworden, zoals ook wel bleek uit de laatste peiling van Maurice de Hond. Nu Rutte in opspraak is gekomen staat de partij op zes zetels verlies, maar de VVD zou maar liefst veertien zetels verliezen als Rutte geen lijsttrekker meer zou zijn. Wat kunnen de VVD’ers anders doen dan zich vastklampen aan hun wankelende leider?
En dus zei oud-VVD-minister Henk Kamp dat hij zich niet voor kon stellen dat Rutte, Ollongren en Jorritsma zouden liegen. Dus sprak Jan Driessen – in 2006-2007 campagnestrateeg voor Mark Rutte – over de ‘moordlustige ogen’ van Sigrid Kaag, over Wopke Hoekstra die er ‘steeds agressiever’ uit ging zien en over de ‘emotionele straatvechter Omtzigt’. Driessen stelde in zijn stuk – getiteld: Mark Rutte is slachtoffer van populistische hypocrisie die hele Tweede Kamer infecteert – dat de VVD-leider hier gepakt werd vanwege één verkeerde uitspraak. In de kranten en bij talkshows trad een hele rij VVD-prominenten aan om de premier te verdedigen.
Steun voor Rutte vanuit de media
Maar ook mensen die niet (officieel) bij de VVD horen kwamen in het geweer. Al op 2 april verscheen een stuk in de Volkskrant van Frank Kalshoven die schreef dat het logisch was dat Rutte met de verkenners over Omtzigt had gesproken, en dat dit binnenskamers had moeten blijven. Nu het was uitgelekt, vond hij alle verontwaardiging maar naïef, of erger nog, wraakzuchtig: ‘Ze vonden dat het tijd was om de man die de verkiezingen op zijn sloffen won eens fijn genadebrood te laten eten.’
In het NRC pleitte Christiaan Weijts voor het behoud van de Ruttedoctrine. ‘Dat Rutte die Omtzigt een pain in the ass vindt, kan geen verrassing zijn. Is hij dan niet vrij om daarover in een vertrouwelijk gesprek te mopperen? „Wat doen we met Omtzigt? Minister maken?” Dat Rutte hierover loog tegen de pers is de enige fout. Vrijblijvend filosoferen was het. (…) Belangrijker: er hadden überhaupt geen schriftelijke verslagen van moeten zijn! Bij zo’n verkenning had de Rutte-doctrine perfect gepast.’
In EW-magazine betoogde Arendo Joustra: ‘Zo’n motie van afkeuring is nog wel te begrijpen als een bewindspersoon een bewezen doodzonde heeft begaan. Maar bij Rutte is de doodzonde niet bewezen. En als van een bewezen doodzonde sprake zou zijn geweest, heeft Rutte die begaan als fractieleider van de VVD. Als mede-Kamerlid dus, niet als bewindspersoon. Sinds wanneer worden tegen medeparlementariërs moties van afkeuring ingediend?’
Steun van medelijdende burgers
Het meest verbijsterend vond ik nog wel de reactie van sommige gewone burgers.
Zo was er een ingezonden brief in het NRC die druk werd geretweet. In die brief – van PvdA-stemmer Hans Hautvast – stond o.a.: ‘Er was geen reden om onze premier af te schilderen als pathologisch leugenaar en bijna perverse machtswellusteling. (…) Hier werd echter karaktermoord gepleegd op een, ondanks alles, integer politicus.’
Een anonieme twitteraarster schreef: ‘Ik heb geen VVD gestemd, maar als er nu verkiezingen zouden komen dan zou ik op Rutte stemmen. Hij is vast niet helemaal eerlijk geweest, maar dat is niemand daar, ooit. Anders zit je niet in de politiek. En ik kots op die messen in de rug en die gespeelde verontwaardiging.’
Een andere twitteraar: ‘Ik heb niet op Rutte gestemd, maar ik zou dat nu wel doen. De man verdient deze hetze niet. #palachterrutte Geen #Rexit’
Wat moeten we van zulke reacties denken?
Verdient Mark Rutte medelijden?
Om te beginnen is het goed om te beseffen dat medelijden een natuurlijke emotie is. Ieder mens met een greintje empathie in zijn ziel zal meevoelen met iemand die in het nauw zit. We helpen familieleden, vrienden, buren en zelfs wildvreemde mensen als ze hulp nodig hebben. Ook dieren in nood roepen empathie bij ons op, zie de vele populaire filmpjes op internet van mensen die allerlei toeren uithalen om dieren te redden. En ja: als een machtig man ineens van alle kanten wordt aangevallen, zullen mensen medelijden met hem krijgen.
Maar is dat medelijden in dit geval terecht?
Laten we de argumenten van Rutte zelf en van zijn verdedigers eens op een rijtje zetten.
- Het was goed van Rutte om over Omtzigt te praten, daar stak niets verkeerds achter.
- Niet alles moet naar buiten komen, dat is slecht voor het vertrouwen. Leve de Ruttedoctrine!
- Rutte en de verkenners konden niet om de notities vragen, want ze hadden de bevoegdheid niet. Dat is nu eenmaal het protocol.
- Het was maar één foutje, één verkeerde herinnering, en iedereen kan wel eens iets vergeten.
- De tegenstanders van Rutte zijn gewoon jaloers, daarom jagen ze op hem. Dit is karaktermoord, een hetze. Bovendien doen die andere politici precies hetzelfde!
- In dit land mogen we fouten maken.
We gaan even punt voor punt kijken of deze argumenten steekhoudend zijn.
-
Het was goed van Rutte om over Omtzigt te praten
Mensen die dit zeggen, doen van tevoren al een aanname. Ze nemen namelijk aan dat Rutte het goed bedoelde. Ze nemen aan dat dit geen poging was om een lastig Kamerlid op een zijspoor te zetten. Vaak wordt dit ook gecombineerd met een uitspraak van Rutte zelf: hij zou helemaal geen motief hebben om Omtzigt weg te willen hebben…
Dit is nonsens.
Mark Rutte heeft op zijn allerminst vier motieven om het Kamerlid Omtzigt kwijt te willen zijn. Ten eerste was het toeslagenschandaal nooit aan het licht gekomen als Pieter Omtzigt niet door was blijven vragen, en daarbij heeft hij heel wat tegenstand gekregen. Het derde kabinet Rutte kwam ten val door dit schandaal en reken maar dat de premier daar niet blij mee was.
Is Mark Rutte boven wraakgevoelens verheven? Misschien. Maar er zijn nog drie motieven: in de komende kabinetsperiode staan drie parlementaire enquêtes op de agenda. De onderwerpen zijn: het toeslagenschandaal, het coronabeleid en de gaswinning in Groningen. Op al die onderwerpen heeft de premier lastige vragen te beantwoorden.
Vindt u dat genoeg motief om een vasthoudend Kamerlid te willen lozen? En denkt u dat Mark Rutte de waarheid spreekt als hij zegt dat hij ‘geen motief’ heeft?
Een ministerspost voor Omtzigt klinkt als een compliment, maar daar kan je vraagtekens bij zetten. Als minister zou hij de regering namelijk niet kunnen controleren zoals hij dat tot nu toe vanuit de Kamer deed. Hij zou bij de macht horen, niet bij de tegenmacht. Een elegante manier om die tegenmacht te verzwakken.
Dus nee, we kunnen niet zomaar aannemen dat Mark Rutte het allemaal goed bedoelde. We moeten rekening houden met de mogelijkheid dat hij Omtzigt weg wilde werken. En daarom is het niet onschuldig dat hij op deze manier over dit Kamerlid gesproken heeft.
-
Niet alles moet naar buiten komen. Leve de Ruttedoctrine!
Hoe kunnen politici gevoelige onderhandelingen voeren als iedereen meekijkt?
Daarmee zitten we met één stap in de regentencultuur die in ons land gebruikelijk is. De achterkamertjes zijn niet voor niets een bekend begrip, net zoals de baantjescarrousel. Oud-VVD-wethouder Geert Dales deed op zijn blog een boekje open over het ritselen van baantjes voor politici die beloond, gestraft of weggewerkt moeten worden. Daar kan je inderdaad geen pottenkijkers bij gebruiken…
Is dat een goede zaak? Zeker niet, maar het verklaart wel waarom nu zo wordt aangedrongen op vertrouwelijkheid. Als er werkelijk openheid komt, staat ons nog een beerput te wachten. Frits Wester liet al even weten dat Gert-Jan Segers nogal hypocriet was in zijn verontwaardiging over Rutte. Volgens Wester hebben de ChristenUnie, D66 en de VVD rond het aftreden van D66-staatssecretaris Menno Snel al overlegd of Omtzigt die post niet kon krijgen, ‘want hij wordt te lastig.’ Of dit waar is? Het zou best kunnen.
Waarschijnlijk kunnen we (nog) helemaal geen openheid aan omdat er dan veel te veel ellende naar buiten komt. ‘Het land moet tenslotte geregeerd worden,’ om nog maar eens een uitspraak van Rutte aan te halen. En toch kan je je afvragen of het ‘landsbelang’ hiermee gediend is. Op de korte termijn misschien wel, maar op de lange termijn mag een regerende kaste niet wegkomen met dit soort gedrag. Er zijn ingrijpende hervormingen nodig om de kiezer weer werkelijk zeggenschap te geven en de trias politica – of macht en tegenmacht – (weer) gezond te maken.
-
De notities konden niet opgevraagd worden, dit was nu eenmaal zo
Hier bleef Ollongren op hameren in het debat van 1 april toen zij uitleg moest geven aan de Kamer.
Hoe geloofwaardig was dit?
Op 25 maart was Ollongren gefotografeerd met de memo in haar hand waarop stond: Positie Omtzigt, functie elders. Dat nieuws ontplofte, het was meteen een enorme rel. Diezelfde middag werden twee nieuwe verkenners aangesteld – Koolmees en Van Ark – en zij stuurden de volgende dag een brief naar de Kamer waarin werd beweerd dat dit zinnetje ‘volgens onze voorgangers berustte op een inventarisatie vanuit meerdere invalshoeken, waaronder berichten in de media.’
Deze onwaarheid – de media hadden niet over ‘een functie elders’ voor Omtzigt geschreven – riep zoveel weerstand op dat de oude verkenners gedwongen waren met een betere verklaring te komen. In die tweede brief schreven zij dat de ‘functie elders’ niet uit de media kwam, maar ook niet uit gesprekken met de fractieleiders. Een nieuwe rel was het gevolg. Waar kwam dit zinnetje dan wel vandaan?
Als we Jorritsma en Ollongren moeten geloven, waren ze – net als Rutte – helemaal vergeten dat Omtzigt ter sprake was gekomen. Daarnaast kwam het die hele week – van 25 maart tot 1 april – niet bij hen op om de nieuwe verkenners of de ambtenaren die de memo hadden geschreven te vragen naar de herkomst van de notitie. De verkenners schreven twee brieven met uitleg aan de Kamer die achteraf allebei niet bleken te kloppen. Er was een enorme rel gaande. De kranten stonden er vol van, in talkshows werd druk gespeculeerd, maar zij kwamen niet op de gedachte om uit te zoeken waar de notitie vandaan kwam.
We moeten dus geloven dat drie ervaren politici – Mark Rutte, Kajsa Ollongren en Annemarie Jorritsma – alle drie aan hetzelfde selectieve geheugenverlies leden. Bovendien moeten we geloven dat niemand op de gedachte kwam om de oorspronkelijke notities op te vragen, dat de nieuwe verkenners ook niet op de gedachte kwamen om daar eens naar te kijken, en dat geen enkele ambtenaar aan de bel trok. Dat is wel erg veel om te geloven van mensen die hierover aantoonbaar onwaarheden hebben verteld.
-
Iedereen vergeet wel eens iets, moet Rutte om één foutje zo gestraft worden?
Dit is alleen maar geloofwaardig voor mensen die de afgelopen 10 jaar geen enkel contact met de Nederlandse samenleving hebben gehad of die zelf lijden aan Ruttedementie.
Jesse Klaver gaf in het debat van 1 april een (onvolledige!) opsomming van voorvallen waarbij het geheugen van Mark Rutte hem in de steek had gelaten. Dit waren geen kleine dingen. Rutte had in 2018 ‘geen enkele herinnering’ aan memo’s over de plannen voor afschaffing van de dividendbelasting. Hij had ‘geen actieve herinnering’ aan het feit dat Halbe Zijlstra zijn bezoek aan de datsja van Poetin verzonnen had. De premier had ‘geen concrete herinnering’ aan een telefoongesprek m.b.t. de Teevendeal. In 2019 had hij ‘geen herinnering’ aan de informatie die hij gekregen had over de tientallen slachtoffers van het bombardement van Hawija.
Het gaat dus zeker niet om ‘maar één keertje’ geheugenverlies. Doen alsof dat wel zo is, is een drogreden van VVD’ers die hopen dat kiezers net zo’n slecht geheugen hebben als Rutte voorwendt te hebben. Dit ‘geheugenverlies’ van Rutte komt hem veel te goed uit. Zoals Klaver zei: ‘Iedere keer, meneer Rutte, als u in de problemen komt, dan laat uw geheugen u in de steek.’
Mark Rutte heeft een zeer soepele omgang met de waarheid, en als hij er werkelijk niet omheen kan dat hij gelogen heeft, kan hij altijd nog zijn toevlucht nemen tot woordspelletjes. Zoals hij in datzelfde debat tegen Kees van der Staaij (SGP) zei: ‘Ik loog niet, maar het is onwaar. Dat zie ik nu.’
Woorden verdraaien is de nooduitgang van de ervaren leugenaar. Een ander voorbeeld daarvan is zijn bewering dat een ministerspost voor Omtzigt onmogelijk hetzelfde kon betekenen als een ‘functie elders’. Alsof die ministerspost niet zou betekenen dat deze lastpost uit de Kamer zou verdwijnen…
-
De andere politici zijn jaloers op Rutte! Dit is een hetze, karaktermoord
Verrassend veel mensen beamen dit, en er kan best een grond van waarheid in zitten.
Maar is dat reden om Rutte dan maar vrijuit te laten gaan…?
‘Tja, mensen. Rutte heeft wel gelogen en achter de schermen geprobeerd om een lastig Kamerlid weg te werken, maar Kaag, Hoekstra en Segers zijn net zo erg! Alleen is het van hen toevallig nog niet bewezen… Maar je kunt Rutte toch niet veroordelen alleen maar omdat het van hem wel bewezen is?’
Waarom niet? Laten we Ridouan Taghi of Willem Holleeder ook maar gaan omdat andere topcriminelen nog niet betrapt zijn?
Hoe onsmakelijk de hypocrisie van sommige politici ook is, dat is geen reden om Mark Rutte maar gratie te verlenen. En daarmee komen we meteen bij het volgende punt.
-
We mogen in dit land toch fouten maken?
Dit was iets wat Rutte in het debat van 1 april meerdere keren noemde.
Zoals Farid Azarkan in zijn bijdrage terecht zei: ‘Ik hoorde de minister-president zeggen: “Ik hoop dat we in een land leven waar je fouten mag maken.” Ik ben echt benieuwd hoe al die tienduizenden slachtoffers van het toeslagenschandaal naar die woorden hebben geluisterd. Hun was dat niet gegeven.’
Voor wie het wil nalezen, op bladzijde 95 van het rapport ‘Ongekend Onrecht’ staat dat de kwalificatie opzet/grove schuld in 94% van de gevallen onterecht was. Veel van deze mensen waren volkomen onschuldig, anderen hadden kleine foutjes gemaakt – een handtekening vergeten, een aanwijzing verkeerd uitgelegd – en zij waren jarenlang door de belastingdienst achtervolgd. Hun leven werd vernield.
Dit was een schandaal waarvan tienduizenden gezinnen slachtoffer waren. Een schandaal dat onder verantwoordelijkheid van Mark Rutte jarenlang kon etteren en slechts aan het licht kwam dankzij o.a. Pieter Omtzigt. Deze mensen werden zwaar gestraft voor onbenullige foutjes, kleine vergissingen. En nu beriep de premier die hiervoor verantwoordelijk was zich op de vrijheid om ‘fouten te mogen maken’.
Dit was een gotspe.
Waar was het medelijden met de slachtoffers van het toeslagenschandaal? Hadden zij geen recht op medelijden omdat zij naamloos waren? Omdat hun gezichten niet dagelijks op tv te zien waren? Omdat zij leden in stilte?
Mensen hebben medelijden met Rutte omdat hij een bekend gezicht is. Omdat hij al jaren een regelmatige gast in hun dagelijks leven is waar ze een soort band mee voelen. Maar het is een schijnband, want de liefde komt letterlijk van één kant.
Mark Rutte mag hier niet mee wegkomen
De tactiek van de VVD-leider en zijn aanhangers is in feite een heel smerige. Voor de zoveelste keer – specialiteit van Rutte – worden mensen gemanipuleerd. Velen hebben wel de neiging om met anderen mee te voelen, en daar speelt de premier nu op in. Als we bedenken dat de VVD al jarenlang de ranglijst van corrupte partijen aanvoert, als we bedenken hoe burgers onder 10 jaar Rutte behandeld zijn, dan kunnen we deze tactiek gerust schaamteloos noemen. Daarnaast is het onzinnig om de premier nu uit ‘medelijden’ alles te vergeven.
Al eerder heb ik geschreven over de vele schandalen van Rutte en over de doofpotcultuur die weliswaar niet door hem uitgevonden is, maar wel bevorderd. We mogen blij zijn dat deze man door de mand is gevallen, want het zal nog heel wat jaren duren om al het puin te ruimen dat hij nu achterlaat. Het is alleen erg jammer dat hij pas na de verkiezingen zijn hand overspeelde. Nu zitten we met een VVD die verreweg de grootste is en een hoop kleine fracties die maar moeilijk een meerderheidsregering zonder de VVD kunnen vormen.
Als Rutte op zou stappen, heeft de VVD eigenlijk geen goede vervanger. Eventuele kandidaten voor het premierschap – Edith Schippers, Frits Bolkestein, Jan van Zanen – zijn om allerlei redenen niet echt geschikt om Rutte op te volgen. Schippers ontsnapte drie keer aan een motie van wantrouwen en wordt beschuldigd van belangenverstrengeling. Bolkestein is 88 jaar oud en al jaren met pensioen. Jan van Zanen lijkt de beste, maar hij heeft nog vragen te beantwoorden over het politiegeweld op het Malieveld. Vind maar eens een integere VVD’er…
Velen fantaseren al over een kabinet onder Sigrid Kaag, maar met de VVD zal dat niet lukken na dit schandaal. Zonder de VVD wordt de puzzel zo hopeloos ingewikkeld dat nieuwe verkiezingen onafwendbaar lijken.
Misschien is dat wel het beste. Nieuwe verkiezingen. Het zal interessant zijn om te zien hoe de stemmen verdeeld worden nu er wat meer waarheid aan het licht is gekomen, zeker als Pieter Omtzigt misschien in staat zal zijn om met een eigen partij aan de verkiezingen deel te nemen.
Vond je dit artikel goed? Steun Maaike van Charante via repelsteeltje.backme.org
Voor meer artikelen, zie deze link.
Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen? Volg Maaike (Repel) op Twitter.
.
