Baas in eigen buik? Vragen bij abortus

Abortus is al decennia een zaak waar fel over gestreden wordt.

Dit komt natuurlijk doordat we het hier hebben over botsende grondrechten, en het blijkt voor velen erg moeilijk om beide kanten van de zaak te blijven zien.
Vaak denken mensen partij te moeten kiezen:

• Als je abortus pleegt, ben je een kindermoordenaar!
• Als je tegen abortus bent, ben je een vrouwenhater!

En als iemand een gematigd standpunt probeert in te nemen, wordt steevast geprobeerd om diegene in één van deze twee kampen te duwen.
Dit alles maakt praten over abortus niet erg populair.
We gaan er meestal maar vanuit dat het hier in Nederland vast goed geregeld is, en verder negeren we het hele verschijnsel.

Maar de afgelopen weken waaide het abortusdebat vanuit de VS over naar Nederland.

In New York heeft gouverneur Cuomo een aantal gebouwen in de roze schijnwerpers laten zetten toen een ruimere abortuswet van kracht werd.
Kritiek op onzorgvuldigheden in die haastig opgestelde wet werd weggewuifd. Er moest snel gehandeld worden!
‘Vrouwenhater’ Brett Kavanaugh was namelijk benoemd in het hooggerechtshof, en dus werd het recht op abortus nu aangevochten.
Dat Kavanaugh bij zijn allereerste stemming over dit onderwerp al duidelijk had gemaakt dat hij het recht op abortus niet in gaat perken, dat deed er niet toe.

Veel Democraten in de VS zijn ervan overtuigd dat ze verwikkeld zijn in een oorlog met Trump en zijn vrouwenhatende aanhang, en in oorlog en liefde is nu eenmaal alles geoorloofd, ook als de liefde daar keer op keer bij in schiet.

En dit speelt niet alleen in New York.

Een schokkend filmpje

De afgelopen week was er veel te doen over pogingen in de Amerikaanse staat Virginia om de tamelijk ruime abortuswetten daar nog eens flink op te rekken.
Grote ophef veroorzaakte een filmpje waarin de indiener van deze wetswijziging vragen van de oppositie beantwoordde.

Het gesprek ging als volgt:

• V: afgevaardigde Tran, tot hoe laat in een zwangerschap zou volgens uw wet een abortus mogelijk zijn als een arts simpelweg bereid is om te getuigen dat de – eh –  voortzetting van de zwangerschap de geestelijke gezondheid van de vrouw in gevaar brengt? Over hoe laat hebben we het dan?
• A: de – eh – suggestie die we doen in de wet is – eh – te zeggen tot in het derde – eh – trimester van de zwangerschap, natuurlijk met de goedkeuring van de arts.
• V: Dus hoe laat in de het derde trimester zou het mogelijk zijn?
• A: Weet u, ik – eh – het is erg jammer dat er vandaag geen artsen, geen getuigen aanwezig kunnen zijn om speciaal te spreken over-
• V: Nee, ik heb het over uw wet. Hoe laat in het derde trimester zou een arts een abortus kunnen uitvoeren als die zou vinden dat het nodig is vanwege de geestelijke gezondheid van de vrouw?
• A: of vanwege haar lichamelijke gezondheid.
• V: Ok, maar ik heb het over de geestelijke gezondheid.
• A: Dus – eh – ik bedoel gedurende het derde trimester, dat duurt helemaal tot 40 weken.
• V: dus tot het einde van het derde trimester.
• A: ja, ik geloof dat we geen limiet hebben in de wet.
• V: Dus – eh… (8 seconden verbijsterde stilte) …als het duidelijk is dat een vrouw op het punt van bevallen staat, als er tekenen zijn dat de bevalling gaat beginnen, zou dat nog steeds een punt zijn waarop zij om een abortus mag vragen als een arts dat voor haar geestelijke gezondheid nodig vindt? (paar seconden stilte, vragensteller verduidelijkt) Ze heeft al ontsluiting.
• A: (na korte pauze) Voorzitter, dat zou – eh – weet u – eh – een beslissing zijn die de arts en de vrouw zouden moeten nemen.
• V: Dat begrijp ik. Ik vraag of uw wet dat toestaat.
• A: Mijn wet zou dat toestaan, ja.

Hier het volledige videofragment, met vanaf 0.30 bovenstaande vragen en antwoorden.

Om de volle omvang van de opschudding te kunnen plaatsen, is het belangrijk om te weten welke wijzigingen deze wet voorstelde.
Hieronder de officiële tekst: doorhalingen zijn de oude bepalingen, cursief gedrukt zijn de nieuwe bepalingen.

In het Nederlands betekent dit:

Het gaat dus absoluut niet om een rigide, achterhaalde wet die vrouwen zou dwingen om bijvoorbeeld maandenlang een dood kindje bij zich te dragen o.i.d.:
het gaat om wijzigingen die in feite elke bescherming voor het ongeboren kind verwijderen, hoe gezond dat kindje ook is.
Als de moeder in paniek raakt wegens geldproblemen, als ze toch geen kinderen wil of opziet tegen de opvoeding dan zou dat onder deze nieuwe wet aangemerkt kunnen worden als geestelijke schade voor de vrouw.
Een voldragen kindje, een baby die op het punt staat om geboren te worden, zou dan ‘gewoon’ gedood mogen worden.

Overigens heeft de wetswijziging het niet gehaald, maar het is goed om te beseffen welke consequenties het kan hebben als wetgevers te eenzijdig gaan kijken.
In dit geval zagen de Democraten in Virginia alleen nog maar het belang van de vrouw, en het ongeboren kind – zelfs een voldragen kindje – had in hun ogen geen enkel recht meer op bescherming.

Hoeveel Nederlanders die voor het recht op abortus zijn, zouden daarmee instemmen?
Niet veel, vermoed ik.

Maar goed, dit speelt in de VS.

Hier hebben we alles goed geregeld, toch?

Abortus in Nederland

In Nederland is hard gevochten voor het recht op abortus, met name de dolle Mina’s hebben hartstochtelijk actie gevoerd.
Als je Nederlanders vraagt hoe ze over abortus denken, zit dit recht er goed in.
De meeste mensen beginnen direct over allerlei afschuwelijke situaties waarin abortus zonder meer terecht is.

Voorbeelden:

• De vrouw is zwanger uit verkrachting
• De gezondheid van de moeder is in gevaar
• Het kindje zal zwaar gehandicapt ter wereld komen

Dit zijn ook precies de gevallen die als eerste genoemd worden als je op www.gezondheidsplein.nl gaat zoeken naar redenen voor abortus.

Maar als je even verder leest, tref je het lijstje van de tien meest gebruikelijke redenen voor een abortus in Nederland, en dat lijstje ziet er heel anders uit:

1. Te weinig geld
2. Geen kinderwens
3. Geen energie om een zwangerschap te voldragen en het kind op te voeden
4. Te jong
5. Geen goede woonruimte
6. Gezin is al compleet
7. Geen goede opleiding
8. Relatie te kort
9. Relatie verbroken
10. Partner wil zwangerschap niet

Bijna al deze redenen zijn al bekend op het moment dat de twee potentiële ouders met elkaar naar bed gaan. Alleen het verbreken van een relatie kan tijdens een zwangerschap onverwachts opduiken.

Waarom komen deze vrouwen op een abortus uit als ze net zo goed voorbehoedsmiddelen hadden kunnen gebruiken?
Of zijn ze ‘gewoon’ slordig geweest?
Net die ene keer de pil vergeten – maar ik zat niet in m’n vruchtbare periode – ja, ik wilde nog de gebruiksaanwijzing van dat pessarium lezen… – dat condoom was niet helemaal goed – ik was zo verliefd, ik dacht er gewoon niet aan… – enzovoorts, en zo verder.

Betekent ‘Baas in eigen Buik’ niet ook: Verantwoordelijkheid voor eigen buik?

Voorbehoedsmiddelen

Als je met dit argument aankomt, zijn er mensen die bijzonder fel kunnen zijn over eventuele problemen met voorbehoedsmiddelen.

• Voorbehoedsmiddelen zijn niet altijd betrouwbaar
• Niet alle vrouwen hebben toegang tot voorbehoedsmiddelen
• De verantwoordelijkheid wordt eenzijdig bij de vrouw gelegd

Hoe betrouwbaar zijn voorbehoedsmiddelen eigenlijk?

Als ze goed gebruikt worden, zijn de meeste middelen 99,9% betrouwbaar, wat wil zeggen dat 1 op de 1000 vrouwen dan toch nog ongewenst zwanger kan worden.

Per jaar worden er in Nederland ongeveer 30 000 abortussen uitgevoerd.
Informatie van de stichting FIOM:
Het abortuscijfer is – conform de internationale definitie – het aantal zwangerschapsafbrekingen per 1000 vrouwen van 15 tot en met 44 jaar. Het abortuscijfer relateert zo het aantal zwangerschapsafbrekingen aan het aantal vrouwen in de vruchtbare leeftijd. De behandelingen van (Nederlandse) vrouwen die in het buitenland woonachtig zijn, zijn hierin niet meegerekend. Het abortuscijfer is sinds 2002 redelijk stabiel rond de 8,7. In 2016 was het abortuscijfer 8,5.

Als we deze feiten op een rijtje zetten, dan is een abortuscijfer van 8,5 een stuk hoger dan je zou verwachten bij een betrouwbaarheid van voorbehoedsmiddelen van 99,9%.
Als we ervan uit zouden gaan dat niemand kinderen wil, dan zou het abortuscijfer 1 moeten zijn. Maar er worden per jaar ongeveer 170 000 kinderen geboren, dus als we die moeders meerekenen – zij behoren tenslotte tot die vrouwen in de vruchtbare leeftijd – dan zou het abortuscijfer nog lager moeten zijn als tenminste iedereen consequent voorbehoedsmiddelen zou gebruiken.

Hebben alle vrouwen toegang tot voorbehoedsmiddelen?

We leven niet in een ideale wereld, dus er zijn tal van redenen te bedenken waarom vrouwen geen toegang zouden hebben tot voorbehoedsmiddelen.

• Tienermeisjes die van hun ouders geen anticonceptie mogen gebruiken omdat hun ouders willen dat ze nog geen seks hebben of die zo naïef zijn dat ze niet door hebben dat ze zwanger kunnen worden.
• Vrouwen uit strengreligieuze families die van hun man geen voorbehoedsmiddelen mogen gebruiken, of die geen seksuele voorlichting hebben gehad.
• Vrouwen ouder dan 21 – tot die leeftijd zit de pil in het basispakket – die geldproblemen hebben en het eigen risico van de zorgverzekering niet kunnen betalen of geen aanvullende verzekering af kunnen sluiten.

De vrouwen uit strengreligieuze gemeenschappen zullen waarschijnlijk niet snel bij een abortusarts aankloppen; het zal vooral gaan om tieners en vrouwen met geldproblemen.
Maar bij hoeveel tieners vinden er eigenlijk abortussen plaats?
Dat aantal daalt al jaren, en in 2016 waren het er minder dan 1500, dus minder dan 5% van het totaal.

De overgrote meerderheid van de vrouwen die een abortus ondergaan, zijn volwassen vrouwen die in principe aan voorbehoedsmiddelen moeten kunnen komen.
Of zouden al deze 28 500 vrouwen per jaar zulke geldproblemen hebben dat ze de kosten niet op kunnen brengen?
Dan zouden de zorgverzekeraars zich aardig in de vingers snijden met hun financiële beleid, want de kosten voor een abortus kunnen al snel oplopen tot vele honderden euro’s. Vermenigvuldig dat met 28 500 en je vraagt je af of het niet goedkoper is om voorbehoedsmiddelen voor iedereen bereikbaar te houden.

Los van het financiële inzicht van de zorgverzekeraars, is het twijfelachtig of geld hier een rol speelt.
Als te dure voorbehoedsmiddelen een stijging in het aantal abortussen zouden veroorzaken, dan zouden we dat moeten merken.
Maar tot 2002 steeg het aantal abortussen langzaam, en daarna bleef het stabiel. Vanaf 2006 geldt de zorgverzekeringswet en werd de pil duurder, toch steeg het aantal abortussen daarna niet.
Het lijkt er dus op dat de prijs van anticonceptie hier niet bepalend is.

Waarom wordt de verantwoordelijkheid bij de vrouw gelegd?

Die vraag wordt ook wel eens gesteld.
De man heeft toch ook een verantwoordelijkheid?
Waarom moet de vrouw allerlei hormonen slikken omdat de man ‘geen zin’ heeft om een condoom te gebruiken?
Een terechte vraag, maar geen rechtvaardiging voor een abortus.

Natuurlijk is het stupide als een man de volledige verantwoordelijkheid bij de vrouw legt en weigert om zelf ook maar iets in te leveren als het op seks aankomt.
Maar dit is duidelijk een onderdeel van een groter probleem: namelijk een ongelijke relatie.
Als je als vrouw een relatie hebt met een man die zo egocentrisch is, heb je meer problemen dan ‘alleen maar’ de verantwoordelijkheid voor al dan niet zwanger worden.

Stellen zouden hier samen uit moeten komen, en samen keuzes moeten maken, ook als vrouwen het soms moeilijk vinden om hierin tegen hun partner in te gaan.
Als je baas over je eigen leven wilt zijn, hoort ook deze verantwoordelijkheid erbij. Dat is niet altijd makkelijk – het kan zelfs heel moeilijk zijn – maar dat is nu eenmaal onlosmakelijk verbonden aan het recht om over je eigen leven te beslissen.

Eigen verantwoordelijkheid

Al deze argumenten gaan eigenlijk dezelfde kant uit: er wordt geprobeerd om de verantwoordelijkheid van vrouwen voor een zwangerschap zo klein mogelijk te maken. Alsof het eindresultaat moet zijn dat vrouwen alleen maar rechten hebben, en geen plichten. Alsof ongewenst zwangere vrouwen hulpeloze slachtoffers zijn.
Als je baas in eigen buik wilt zijn, ben je dan ook niet verantwoordelijk voor het voorkomen van een zwangerschap?
Seks leidt nu eenmaal tot zwangerschap: oorzaak en gevolg, tenzij je maatregelen neemt.

En ja, er zijn goede redenen denkbaar voor een abortus, maar die goede redenen lijken maar bij een heel klein aantal van de gevallen voor te komen. Zo wordt slechts 4,6% van de abortussen in Nederland (2016) uitgevoerd wegens afwijkingen bij de vrucht.

Ik kan nergens cijfers vinden over het percentage abortussen dat een gevolg is van simpelweg nalatigheid bij het gebruiken van anticonceptie, maar gezien de slappe argumenten in de top 10 van redenen voor abortus, vrees ik dat abortus maar al te vaak een oplossing is voor mensen die niet de moeite nemen om een ongewenste zwangerschap te voorkomen.
En dat is een grove miskenning van de ernst van de ingreep.

De gevolgen van een abortus

Abortus kan ingrijpende gevolgen hebben.

Er zijn vrouwen die een abortus hebben ondergaan onder druk van hun omgeving, en die diep verdriet hebben over hun verloren kindje. Ook hier speelt weer het probleem dat sommige vrouwen niet voor zichzelf opkomen, en vervolgens met de brokken zitten.
Dan zijn er vrouwen die denken een rationele beslissing te nemen en later – bijvoorbeeld door tragische omstandigheden zoals het verlies van de partner – tot andere gedachten komen. Dan kan een abortus na verloop van tijd veel meer impact hebben dan eerst gedacht werd.

Geldt dit voor alle vrouwen die deze ingreep hebben ondergaan?
Natuurlijk niet.
Maar ik ben op de verschillende websites geen verhalen tegengekomen van vrouwen die opgewekt vertelden over hun abortus. Wel akelige verhalen over vergelijkbare ervaringen als de hierboven genoemde.
Mensen met een sterke maag kunnen zelf deze verhalen opzoeken op de site van het FIOM.

Waarom is een abortus zo ingrijpend?

Eigenlijk weten we dat allemaal wel.
Welk eufemisme we ook gebruiken, wat er eigenlijk gebeurt is gruwelijk: een ongeboren kind wordt gedood.
En hoe rationeel een vrouw ook probeert te zijn, emotie en verstand zijn het niet altijd eens.
Een weloverwogen, verstandige abortus, kan toch zo’n diep schuldgevoel en zo’n intense spijt tot gevolg hebben, dat ik alleen maar kan denken aan het woord ‘wroeging’.

Wroeging: als je zo verteerd wordt door schuld en pijn dat je innerlijk volkomen verwrongen raakt.

Als je beseft dat vanaf de bevruchting van de eicel een unieke DNA-combinatie bestaat waaruit een uniek mens kan groeien, dan wordt het bijna onmogelijk om dit begin niet als persoon te zien.
Iedereen heeft in zijn vriendenkring of familie wel eens een vrouw stralend horen vertellen dat ze zwanger was, terwijl er nog niets aan haar te zien was.
Zou iemand het wagen om haar op dat moment te vertellen dat zij alleen nog maar een klompje cellen in haar buik heeft? Dat het nog lang geen kindje is?
Voor haar is het al een geliefd kindje, en waarschijnlijk droomt ze al van hoe het eruit zal zien, welke naam het moet krijgen en hoe de babykamer ingericht moet worden.

En voor de zuiverheid van de discussie is het belangrijk om dit te beseffen.
Als de vrucht gezond is, is abortus altijd een keuze tussen de moeder en het kind.
Doen alsof het geen keuze is, doet geen recht aan de werkelijkheid en is een recept voor ellende.

Wanneer is een abortus gerechtvaardigd?

We hebben hier gelukkig nog geen ‘Amerikaanse toestanden’ met politici die pleiten voor het doden van gezonde ongeboren kinderen van 40 weken, maar dat wil niet zeggen dat alles in Nederland zo geweldig geregeld is.
Ook hier mag best weer eens een helder debat over abortus worden gevoerd, want het belang van het ongeboren kind lijkt nauwelijks te bestaan tegenover het belang van de moeder.

Sensationele verhalen over 13-jarige meisjes die zwanger zijn door verkrachting doen het lekker in de pleidooien voor abortus, maar de harde werkelijkheid is dat wij in Nederland elk jaar tienduizenden ongeboren kinderen laten vermoorden omdat mensen te laks zijn om voorbehoedsmiddelen te gebruiken.

Als we een beter evenwicht willen tussen de rechten van vrouwen en ongeboren kinderen, dan lijkt het niet meer dan redelijk om te stellen dat het kind alleen gedood mag worden als er inderdaad sprake is van een noodsituatie, zoals:

• Zwangerschap door verkrachting, incest of seksueel misbruik
• Ernstig gevaar voor de gezondheid van de vrouw, met blijvende schade tot gevolg
• Ernstige afwijkingen bij het kindje, waardoor het al gestorven is of waarschijnlijk niet levensvatbaar zal zijn
• Zware handicaps bij het kindje, waarvoor duidelijke criteria moeten worden opgesteld

Vrouwen die zwanger raken omdat ze slordig zijn met voorbehoedsmiddelen en vrouwen die gedurende een zwangerschap van gedachten veranderen zouden geen abortus moeten krijgen.
In de eerste plaats omdat het immoreel is om een gezond kindje te doden omdat de moeder weigert haar verantwoordelijkheid te nemen.
In de tweede plaats omdat juist deze vrouwen later tot andere inzichten kunnen komen en de rest van hun leven gebukt kunnen gaan onder wroeging.

Als onze wetten zo streng waren, zouden vrouwen waarschijnlijk een stuk zorgvuldiger worden met voorbehoedsmiddelen, en zouden er minder zwangerschappen afgebroken hoeven te worden.
En de ongewenste zwangerschappen die dan toch nog voor zouden komen, die zouden dan ‘gewoon’ voldragen kunnen worden, waarna de kinderen ter adoptie kunnen worden aangeboden.
Dat is niet zomaar even iets, maar het is de simpele consequentie van het eigen handelen.
Oorzaak en gevolg.
Ook als je tot de 1 promille pechvogels behoort die wel goede anticonceptie hebben gebruikt, en toch zwanger werden. Het feit dat jij pech hebt, betekent nog niet dat jouw ongeboren kindje geen rechten heeft.

Baas in eigen buik betekent ook verantwoordelijkheid voor eigen buik.