De Twitterfiles worden vaak gezien als een Amerikaanse zaak. In zekere zin is dit natuurlijk ook terecht. Het waren niet de Nederlandse veiligheidsdiensten die voortdurend overlegden met de Twittertop en wensenlijstjes instuurden die vervolgens werden ingewilligd. Tenminste, niet voor zover wij weten. Maar betekent dit dat Twitter geen invloed op Nederland heeft? Shadowbanning en blacklisting beïnvloeden het dominante narratief en dus ook onze verkiezingen.
Verkiezingen in maart
In maart zijn er weer verkiezingen, en op Twitter zetten sommigen alweer hoopvolle hashtags in kritische berichten. Straks, als we naar de stembus kunnen, dan stemmen we ze weg! Want voor dit beleid kan toch geen meerderheid zijn…? Het vertrouwen in de democratie zit diep. En op zich is dat een goede zaak: hoe gebrekkig democratie vaak ook is, het is nog altijd de minst slechte staatsvorm.
De kiezer informeren
Maar een zwak punt – misschien wel het zwakste punt – van een democratie is de informatie die de kiezer krijgt. Wat heeft het voor zin om alles rondom het stemhokje optimaal te organiseren als de kiezer in dat hokje geen idee heeft wat er gaande is? Als kiezers in een schijnwerkelijkheid leven, zullen zij voor schijnoplossingen stemmen.
Helaas zijn er mensen op sleutelposities die zo overtuigd zijn van hun eigen gelijk – of zo gericht op hun eigen belangen – dat zij kiezers liever manipuleren dan informeren. Zij vertrouwen niet op het zelfdenkend vermogen van de stemgerechtigden, en hebben geen interesse in wat kiezers zelf zouden willen. Zij zien kiezers als stemvee, als toegangspasje tot een ‘democratisch mandaat’ waarmee zij weer verder kunnen.
Voor hen zijn de media – kranten, tv, social media, etc. – geen plek om met elkaar of met de kiezers in debat te gaan, maar een plek om het ‘narratief’ te promoten waardoor burgers de ‘juiste’ keus zullen maken. Zij beperken het inhoudelijk debat liever tot vertrouwelijke onderonsjes achter de schermen, en creëren voor het grote publiek een schijnwerkelijkheid waarin kiezers de gewenste kant op gemanipuleerd kunnen worden.
Manipulatie
Sommige manipulatie is opzichtig, zoals de Kaagpropaganda van twee jaar geleden in de media, een campagne die ook nu weer op volle kracht van start is gegaan. Geen woord over alle schandalen waarin Sigrid Kaag een rol speelde, geen kritische evaluatie van haar functioneren als minister of partijleider, maar in plaats daarvan: ‘Wat is het toch een sympathieke vrouw, hè?’
Nog een keer voor de zaterdagploeg: mijn waarschuwingsbericht (code Rood) via @OpiniezMagazine : snoeiharde NPO Kaag-propaganda op komst. Wees voorzichtig de komende drie maanden en kijk alleen NPO als het strikt noodzakelijk is…https://t.co/7zW0UdmJpA
— Jan Gajentaan (@jangajentaan) December 31, 2022
En er bestaat ook minder opzichtige manipulatie. Welke onderwerpen mogen vaak in de schijnwerpers en welke nauwelijks? Hoe zijn modellen en statistieken tot stand gekomen? Welke deskundigen krijgen het etiket ‘betrouwbaar’, en waarom? En op social media: welke informatie en welke gebruikers krijgen we te zien en welke niet? In de tweede aflevering van de Twitterfiles werd bevestigd wat velen al lang wisten: op Twitter worden sommige gebruikers en tweets zonder goede reden onderdrukt.
Shadowban voor de verkiezingen
Bij het lezen van die Twitterfiles gingen mijn gedachten terug naar de EU-verkiezingen van 2019. Vlak voor die verkiezingen kreeg ik een shadowban, en ik schreef een sarcastisch stuk waarin ik het ‘nepnieuws’ besprak dat ik geprobeerd had te verspreiden. Wees gerust, het was allemaal degelijke informatie. Na de verkiezingen werd mijn shadowban weer snel opgeheven, en volgens mij heb ik er nooit meer een gehad, maar het was een akelige ervaring.
En wat kon ik voor bewijs aandragen dat mijn tweets onderdrukt waren? Zoals ik destijds schreef: “Volgens Twitter kan ik helemaal geen shadowban hebben, want dat bestaat niet. En een echte ban – met waarschuwing – heb ik natuurlijk ook niet, want ik heb geen enkele regel overtreden. Wat voor Orwelliaanse knoop is dit?” Het enige bewijs dat ik had, was een screenshot van de site waar ik destijds mijn testje deed, een site die nu niet meer bestaat.
Nog steeds een ban.😢
Toch nu maar braaf gaan slapen en hopen dat ik morgen weer buiten mag spelen zonder tuigje.😏 pic.twitter.com/xlBzK6QMRJ— Maaike van Charante (@Repelsteeltje21) May 22, 2019
Shadowbanning en politieke bias
Voor mij was het een opluchting om de officiële bevestiging te krijgen dat Twitter inderdaad aan dubieuze shadowbanning deed, de werkelijkheid werd weer tastbaar. Maar tegelijkertijd riep dit veel vragen op. We hebben geen idee welke twitteraars in het verleden een shadowban kregen en wanneer. We weten niet of er sprake was van politieke bias. We kunnen niet achterhalen hoeveel mensen hierdoor vertekende informatie kregen en of dit verkiezingsuitslagen beïnvloed heeft.
Overigens is het niet helemaal waar dat we niets weten over politieke bias bij Twitter. Uit de Twitterfiles blijkt wel degelijk dat veel Twittermedewerkers een sterke voorkeur hadden voor de Amerikaanse Democraten en een grote afkeer van Trump. En dit was ook te zien in hun moderatie. Vermoedelijk hebben deze mensen ook eerder een voorkeur voor de EU en het partijkartel dan voor de ‘populisten’. Daarnaast was er nog een andere speler die probeerde het beleid van Twitter te beïnvloeden.
De invloed van de FBI op Twitter
In de zesde en zevende aflevering van de Twitterfiles doet Matt Taibbi verslag van de invloed van de Amerikaanse overheid op het moderatiebeleid van Twitter. Die invloed was zo groot dat hij Twitter aanduidde als ‘dochteronderneming van de FBI’. Het is naïef om te denken dat de Nederlandse overheid en de EU niet ook zouden proberen dit belangrijke medium aan te sturen. Sterker nog, we weten dat zij dit willen.
Minister Ollongren zag de VS als voorbeeld
Vier jaar geleden startte Kajsa Ollongren – toen nog minister van Binnenlandse Zaken – een campagne ‘tegen nepnieuws en desinformatie’, een campagne die kort kon worden samengevat als: ‘vertrouw de mainstream media, wantrouw het internet.’ Het is interessant om een paar uitspraken die zij destijds deed nog eens terug te lezen.
Dat doet me denken aan uitspraken van Ollongren.👇
Dit was een interview bij Jinek in 2019, de uitzending staat helaas niet meer online, dit is mijn transcript.https://t.co/xcpmaJ98dE pic.twitter.com/b3n3M4zSLd— Maaike van Charante (@Repelsteeltje21) December 30, 2022
Kajsa Ollongren sprak hier over samenwerking tussen de Amerikaanse overheid en de social mediaplatforms rond verkiezingen, en het was duidelijk dat zij deze samenwerking als voorbeeld zag. Natuurlijk stelde zij dat het nobele doel hiervan was om nepnieuws te bestrijden, maar sinds wanneer gaan wij instanties als de FBI vertrouwen om te bepalen wat nepnieuws is? Willen wij werkelijk dat dit soort overheidsinstanties achter de schermen kunnen beïnvloeden wat op social media rondgaat?
Daarnaast wordt uit de Twitterfiles duidelijk hoe dwingend de FBI soms was; Twittermedewerkers voelden zich er ongemakkelijk bij. Wat ooit misschien begon als samenwerking, werd steeds meer een hiërarchische verhouding. En natuurlijk is Twitter niet het enige platform dat met deze invloed te maken heeft. De FBI praat ook met Facebook, Microsoft, Verizon, Reddit, Pinterest, en vele anderen.
Het is een privaat bedrijf
Hiermee valt de bodem uit een veelgehoord argument. Wie klaagde dat politieke bias op social media platforms een bedreiging voor de vrijheid van meningsuiting was, kreeg steevast te horen dat dit niet opging omdat de platforms private bedrijven waren. ‘Richt je eigen Twitter maar op!’ Dit betoog valt in duigen als overheden de platforms dicteren welke meningen zij moeten onderdrukken en welke niet.
Toen Twitter in oktober 2020 het verhaal over Hunter Bidens laptop censureerde, schreef het Democratische congreslid Ro Khanna aan Twitter: “Dit lijkt een schending van de principes van het eerste amendement.” Het eerste amendement is een artikel in de Amerikaanse Grondwet over de vrijheid van meningsuiting.
Politieke bias op Twitter – en de daaruit voortkomende invloed op wat gebruikers mogen uiten – is strikt genomen nog geen schending van dit amendement, maar zodra de zittende macht invloed gaat uitoefenen is dat anders. En de invloed van de Amerikaanse overheid op social media platforms lijkt zelfs nog verder te gaan dan pressie van de FBI.
Eergisteren stelde ik Kamervragen over de toegang van overheden tot desinformatie portals.
Dit stuk legt goed uit waarom we ongerust moeten zijn nav oa de twitter files.
Lees het!https://t.co/5wvZ5TgSWI— Pieter Omtzigt (@PieterOmtzigt) January 1, 2023
Propaganda van het Pentagon
Lee Fang – één van de journalisten die toegang kreeg tot interne documenten van Twitter – schreef over propaganda van het Pentagon (het Amerikaanse ministerie van Defensie) op Twitter, Facebook en Telegram. De ‘samenwerking’ ging zo ver dat leidinggevenden van Facebook en Twitter werden uitgenodigd voor classified briefings in a sensitive compartmented information facility waar ze geheime informatie kregen.
Begin maart 2022 werden in de EU de Russische zenders RT (Russia Today) en Sputnik verboden omdat zij oorlogspropaganda zouden verspreiden. We zijn nu blijkbaar ‘veilig’ voor Russische propaganda, maar hoe staat het met propaganda van het Pentagon? Nog steeds hebben veel Nederlanders meningen over de Oekraïnecrisis, maar je kunt je afvragen waar zij die meningen op baseren.
Ik geloof absoluut niet dat Poetin een nobele strijder is of dat zijn invasie van Oekraïne terecht is. Maar ik vertrouw ook de Amerikanen niet die al decennialang stoken in deze regio. Ooit was die argwaan tegenover de VS algemener – denk aan de demonstraties tegen de Vietnamoorlog – maar tegenwoordig schijnen we braaf mee te moeten gaan in het groepsdenken, want anders zijn we ‘Poetinfans’.
Ondermijning van de democratie
Weet u waarmee minister Ollongren vier jaar geleden haar campagne tegen nepnieuws en desinformatie aankondigde? Ze schreef aan de Kamer: “De verspreiding van desinformatie met als doel de democratische rechtsorde te ondermijnen en te destabiliseren is een reële dreiging.” Eerlijk gezegd ben ik het volkomen met haar eens, alleen denk ik dat die dreiging eerder van overheden komt dan van kritische burgers.
Om terug te komen op de verkiezingen in maart: hoe moeten wij straks bepalen op wie we gaan stemmen? De mainstream media – uitzonderingen daargelaten – zijn al zo vervlochten met het establishment dat de gevestigde macht zich daar niet al te veel zorgen over hoeft te maken. Maar als ook de social media alleen nog maar een instrument zijn om ons aan te sturen, welke informatie kunnen we dan nog vertrouwen?
En zelfs al lukt het een kleine groep kritische burgers om nog wel te achterhalen wat er gaande is, en waar politici werkelijk voor staan, hoe moeten zij ooit de grote massa van kiezers bereiken die voor hun informatie zijn aangewezen op de schijnwerkelijkheid van het gepromote narratief? Er is geen bedrog bij het stemmentellen nodig om een democratie grondig te ondermijnen.
VS: bestorming Capitool.
Duitsland: staatsgreep verijdeld.
NL: bedreigde journalisten, wetenschappers en bestuurders.Goed dat dit voorstel er is! We moeten de democratie beschermen. Ik roep de minister en de Tweede Kamer op de wet zsm te behandelen.https://t.co/uJFPDSqlS6
— Jan Paternotte (@jpaternotte) December 22, 2022
Onze democratie beschermen
Degenen die zich graag druk maken over het ‘beschermen van onze democratie’ en daarvoor zelfs partijen willen verbieden en een klein, dwars omroepje uit het publieke bestel willen verwijderen, zouden zich misschien beter bezig kunnen houden met deze beïnvloeding. Als zij tenminste werkelijk prijs stellen op een gezonde democratie.
Vond je dit artikel goed? Steun Maaike van Charante via repelsteeltje.backme.org
Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen? Volg Maaike op Twitter.
.
