Antidemocratische neigingen bij kleine groepen zijn zorgwekkend, maar antidemocratische neigingen bij het establishment zijn gevaarlijk. We zien steeds vaker politici en media van het establishment knabbelen aan de grondrechten van burgers. Ze beweren daarmee de democratie te beschermen, maar lijken niet te beseffen dat zij daarmee zelf de democratie ondermijnen.
Trouw wil een partijverbod
Afgelopen zaterdag schreef de hoofdredactie van Trouw: “Hoewel een partij verbieden of op het democratische spoor houden het laatste is wat je in een democratie zou willen, moeten parlement en kabinet toch bereid zijn het beest in de bek te kijken en met wetgeving komen. De eerste aanzetten zijn al gegeven.”
Nu denkt u vast: dat zal wel over FvD gaan; die reptielen van Thierry, dat ging te ver! Maar nee. Hoewel Trouw-hoofdredacteur Cees van der Laan ongetwijfeld FvD ook graag zou willen verbieden, schreef hij dit over de PVV. En dit schreef Van der Laan niet omdat hij een eenpartijstaat wil vestigen, welnee, hoe komt u erbij. Hij schreef dit uit liefde voor de democratie, lees zijn volgende alinea maar:
“Ondermijning van onze democratie kan een sluipend proces zijn, zo heeft de praktijk in Rusland en diverse Oost-Europese landen bewezen. Laten we dat voorkomen.”
Hij heeft gelijk, maar anders dan hij denkt.
Wie is het gevaar?
Het eigenaardige is dat de establishment media ruiterlijk erkennen dat alle kabinetten Rutte er een puinhoop van hebben gemaakt, maar dat ze vervolgens de oppositie als het grootste gevaar afschilderen. En daarin gaan ze zover dat ze in feite suggereren om de democratie te redden door haar maar af te schaffen. Dat ze hun gewenste eindresultaat tooien met de naam democratie doet daar niets aan af.
Momenteel kan je geen krant openslaan of je leest oproepen om politici het zwijgen op te leggen, demonstraties te verbieden, social media te ‘begrenzen’, een omroep van de buis te halen, en dus zelfs om politieke partijen te verbieden. Het doelwit is steevast de oppositie tegen het huidige kabinet, en sommige politici van de coalitie gaan hier dan ook gretig in mee.
Neem het aan van iemand wiens leven in het teken staat van het beschermen van de vrijheid van meningsuiting:
Haat en desinformatie vieren online hoogtij. Als we dat willen veranderen moeten we de techgiganten begrenzen. https://t.co/4RRRz8BZHi
— Sigrid Kaag (@SigridKaag) December 11, 2021
Haat en desinformatie
Het is tamelijk hypocriet dat politici van deze coalitie zich beklagen over haat en desinformatie van anderen. Ik ben de tel kwijt van het aantal keren dat leden van de kabinetten Rutte de Kamer onjuist of onvolledig hebben geïnformeerd. De Volkskrant wordt momenteel langzaam rijk van de dwangsommen die het ministerie van VWS moet betalen omdat de regering weigert om openheid te geven.
En wat betreft de haat… Voor het geval u het bent vergeten: denk even terug aan die geopenbaarde kabinetsnotulen vorig jaar, waaruit bleek dat de bewindslieden van deze coalitie met elkaar zaten te overleggen hoe ze het toeslagenschandaal in de doofpot konden houden en lastige Kamerleden konden muilkorven. Diezelfde lieden prediken voortdurend hoe fatsoenlijk zij wel niet zijn.
Of kijk eens naar de verhoren van de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen. Premier Mark Rutte zei onder ede: “Ik ga er alles aan doen om het vertrouwen te herstellen.” Dit voelde als een stomp in de maag voor Groningers, die zich maar al te goed herinneren dat hij dit in 2013 ook al zei… Praten over fatsoen, daar is de premier goed in, maar fatsoenlijk handelen gaat hem minder goed af.
Waarschuwen tegen de oppositie
Maar als je de establishment media leest, dan haalt de ongerustheid over het wanbeleid van de coalitie het niet bij de angst voor de oppositie. Wat de ‘fatsoenlijke’ partijen – VVD, D66, CDA, ChristenUnie, PvdA en Groenlinks – ook doen, het wordt hen vergeven omdat zij gezien worden als het minste kwaad.
We horen voortdurend dat onze democratie bedreigd wordt door extreemrechtse partijen, of – als dat etiketje niet blijft plakken omdat het om democratische partijen gaat – radicaal rechtse of populistische partijen. Vorige maand maakte Nu.nl bekend dat de berichtgeving over FvD anders werd aangepakt dan die over andere partijen.
Nu.nl ziet het als zijn taak om de weerloze burgers te beschermen tegen ‘gevaarlijke’ uitspraken. Het vrije debat vindt Nu.nl te riskant, men filtert het nieuws liever vast zodat het volk niet op verkeerde ideeën komt. Deze censuur wordt al langer gepromoot door sommige politicologen die daar al lange tijd ruim baan voor krijgen in deze zelfde media.
Anderhalf jaar geleden was er een uitzending van @Medialogica waarin dit aan bod kwam (zie mijn stuk👇) en steeds meer #media lijken hier wel voor te voelen.
Maar DIT is dus #antidemocratisch
Je kunt de #democratie niet redden door hem te vernietigen.
2/2https://t.co/AvHLIuDbut— Maaike van Charante (@Repelsteeltje21) September 25, 2022
Weg met het debat, lang leve de censuur
Onlangs schreef ik al over NRC dat – eveneens in een hoofdredactioneel commentaar – opriep om omroep Ongehoord Nederland te verbieden en die omgekeerde vlaggen liefst ook. In het Parool mocht een columnist afgelopen week bepleiten dat ‘het gebruik van sociale media door politici aan banden zou moeten worden gelegd.’
In de Volkskrant heeft Sander Schimmelpenninck zijn vaste plekje, waar hij kan schrijven: “Extreemrechts aan tafel uitnodigen en naar de mond praten heeft extreemrechts alleen maar groter en extremer gemaakt. (…) Extreemrechts moet terug de verdomhoek in, waar het hoort, en ons systeem moet minder tolerant zijn voor misbruik door intoleranten.” Waarbij hij talloze redelijke mensen onder extreemrechts schaart, en zijn eigen extremisme heel redelijk vindt.
Extremisme bij kleine groepen is gevaarlijk, maar extremisme bij het establishment is vele malen gevaarlijker. Want die kleine groepen hebben geen macht, het establishment wel. Het establishment heeft niet het recht, maar wel de middelen om anderen uit te sluiten en te censureren. En dat alles onder het mom van democratische beginselen.
De grondbeginselen van onze democratische rechtsstaat
Weet u wat de officiële grondbeginselen van onze democratische rechtsstaat zijn? Het zijn de grondrechten, de scheiding der machten, het legaliteitsbeginsel en de onafhankelijke rechtsspraak. Al deze zaken zijn bedoeld om burgers te beschermen. Tegen elkaar, maar ook tegen het establishment.
Macht corrumpeert. Wie macht heeft, komt makkelijk in verleiding om zichzelf wat meer voorrechten te geven, ten koste van anderen. Dat is de hele reden dat bovengenoemde grondbeginselen in de Grondwet zijn vastgelegd: om te zorgen dat de machtigen geen misbruik van hun positie zullen maken.
Kijken we nu naar onze Grondwet, dan valt op dat momenteel vooral de artikelen 7, 8 en 9 onder vuur liggen. Dat zijn dus Vrijheid van meningsuiting; censuurverbod (artikel 7) Vrijheid van vereniging (artikel 8) en Vrijheid van vergadering en betoging (artikel 9). Dit zijn precies de artikelen die het mogelijk maken om kritiek te hebben op het establishment.
Er waait een gure totalitaire wind door dit land. Volgens sommigen is alleen het geluid van @D66 en @GroenLinks nog toegestaan. De roep om censuur en het verbieden van de oppositie wordt steeds luider.
Beangstigend. pic.twitter.com/KfXN950vFj
— FlowerDreadHippie. 🇫🇷🇳🇴🇾🇪🇳🇬🇮🇷🇺🇦📵 (@AngstigeHippie) October 22, 2022
Debat is de levensader van de democratie
Waar critici het zwijgen wordt opgelegd, glijdt een staat af naar totalitarisme. Betekent dit dat alle politici van de oppositie smetteloze helden van de democratie zijn? Nee, natuurlijk niet. Maar zij vertegenwoordigen delen van het volk, en met hun kritiek houden zij de regerende partijen bij de les. Daarom is het ook zo erg dat het parlement zichzelf niet meer serieus neemt.
Tijdens de kabinetsformatie sluiten de coalitiepartijen een regeerakkoord, en daarna worden die afspraken met ijzeren fractiediscipline gehandhaafd. Kritiek – hoe inhoudelijk ook – kan makkelijk worden genegeerd als een Kamermeerderheid verzekerd is. Ook het recht op informatie (artikel 68 Grondwet) is onder de kabinetten Rutte steeds meer uitgehold.
Een totalitaire staat
En als zelfs de media hun ooit gekoesterde functie van waakhond vergeten, dan eindigen we met een land waar alleen de ‘juiste’ mening nog gehoord mag worden. Een staatsideologie, zou je kunnen zeggen. Stel dat PVV en FvD verboden zouden worden, dan worden belangrijke oppositiepartijen uitgesloten. De partijen die overblijven, zijn al steeds meer eenheidsworst: een hellend vlak naar een eenpartijstaat.
Een staatsmonopolie op communicatiemiddelen – gelijkgeschakelde media, censuur – is in die situatie ook al bereikt. Het geweldsmonopolie was al in handen van de staat, en de staatscontrole over de economie – denk even aan de manier waarop de overheid zich bemoeit met wat boeren mogen doen – is ook in opmars. Het enige wat dan nog ontbreekt is een geheime politie met verregaande bevoegdheden. Wie biedt?
Democratie is niet voor bange mensen
Dan kunnen politici en media van het establishment zichzelf nog zo democratisch vinden, maar in hun angst voor ontsporingen, ontsporen zij zelf. Het vergt moed om het debat aan te gaan. Het vergt moed om kiezers goed te informeren, en het vergt moed om hun beslissingen te respecteren.
Maar echte democraten nemen de grondslagen van de democratische rechtsstaat serieus. Die sjoemelen hier niet mee om het zichzelf gemakkelijker te maken. En al helemaal niet om hun eigen belangen voorrang te kunnen geven.
Om terug te komen op de uitspraak van Trouw-hoofdredacteur Cees van der Laan: ondermijning van onze democratie kan inderdaad een sluipend proces zijn. Maar het establishment mag wat waakzamer zijn met het oog op sluipmoordenaars in eigen kring. Want hoe goed sommigen van hen het misschien ook bedoelen, in hun angst maken ze een grote fout.
Je kunt de democratie niet redden door haar af te schaffen.
Vond je dit artikel goed? Steun Maaike van Charante via repelsteeltje.backme.org
Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen? Volg Maaike op Twitter.
.
