Trump kwam als eerste in het verweer
Door Olli Salvatore
Amerikaans president Trump gaf het leger de opdracht om de karavaan economische vluchtelingen die vanuit Centraal-Amerika via Mexico de grens met de VS willen oversteken tegen te houden, desnoods met grof geweld… De Verenigde Naties leveren harde kritiek op Australië omdat zij met push-backs boten met vluchtelingen van haar kust wil weren… Juncker veroordeelt de Hongaarse leider Viktor Orban omdat die de grenzen van zijn land heeft dichtgetimmerd… Een land als Polen, dat het geluk heeft niet op een migratieroute te liggen, krijgt het verwijt dat het geen deel van de moslimmigranten wil opvangen die de Griekse eilanden overspoelen… Vanwege haar onsolidaire houding wordt het land bedreigd met Europese sancties…
De nieuwe rechtse regering van Italië heeft haar buik vol van de massa’s opgepikte bootvluchtelingen die aan land worden gebracht en heeft daarom een vaarverbod uitgevaardigd voor reddingsschepen van Ngo’s die het als hun roeping zien zoveel mogelijk ronddobberende migranten veilig de havens binnen te loodsen, rechtstreeks de asielcentra in… Oostenrijk intussen bewaakt haar smalle grens met Italië, langs waar de vluchtelingenstroom West-Europa wil bereiken, als een IJzeren Gordijn…
In Denemarken dan weer gaat de centrumrechtse regering de regels van haar asielbeleid aanscherpen onder druk van de succesvolle anti-immigratie partij DF die de regering gedoogsteun geeft. De mogelijkheid tot gezinshereniging wordt beperkt en de uitkeringen voor nieuwkomers worden aanzienlijk verlaagd…
De regeringen van al deze landen nemen deze drastische maatregelen omdat zij beducht zijn voor een aanzwellende publieke opinie die zegt dat massa-immigratie nefast is voor de toekomst van de samenleving.
Het ergste gevolg van dit maatschappelijk onbehagen is dan nog de Brexit waartoe vooral werd opgeroepen door bezorgde Britten die terug de controle over hun eigen grenzen willen verkrijgen zodat de aanhoudende toevloed aan migranten eindelijk een halt kan worden toegeroepen.
In plaats van crisis te bedwingen vergroot de EU haar nog…
Het is tegen deze achtergrond dat we het migratiepact waartoe de VN heeft besloten kritisch moeten lezen. Uiterst kritisch als men het mij vraagt. De 34 bladzijden van de tekst met als titel ‘Global compact for Safe, Orderly and Regular Migration’ laten zich lezen als een lange lofzang op het fenomeen migratie en stellen onomwonden: ‘We erkennen dat migratie een bron van welvaart, innovatie en duurzame ontwikkeling is in onze geglobaliseerde wereld, en dat we die positieve effecten kunnen optimaliseren door haar beter te sturen en te beheersen.’ (Paragraaf 8 van het inleidende hoofdstuk ‘Visie en Beginselen’).
Tot de opmaak van het pact werd opgeroepen door de Europese Commissie die zich stoorde aan de tegenstrijdige manieren waarop diverse Europese lidstaten reageerden op de climax van de migratiecrisis rond 2015.
Grootste pleitbezorgers van het pact zijn Merkel en Macron die zich pal scharen achter de inhoud van de tekst die lijkt ingefluisterd te zijn door George Soros, de invloedrijke beursmagnaat die wereldomspannende sociale netwerken financiert van militanten die ijveren voor een wereld zonder grenzen.
De 23 doelstellingen die in het pact zijn opgenomen lijken wel een catalogus van rechten die elke vluchteling zou moeten kunnen claimen in de landen van aankomst die het pact onderschrijven, ongeacht hun status van erkend of niet-erkend vluchteling. De tekst maakt immers niet of nauwelijks onderscheid tussen legale migratie en illegale.
Politici die beweren dat dit pact een aanzuigend effect gaat teweegbrengen hebben overschot van gelijk. Men kan onmogelijk tot een andere conclusie komen na de tekst grondig te hebben doorgenomen.
‘Wir Schaffen Das’ geofficialiseerd
Men kan de tekst niet anders interpreteren dan als een uitdieping van de sloganeske kreet van Merkel ‘Wir Schaffen Das’ die eigenlijk wou zeggen ‘massa-immigratie is helemaal niet zo erg’, sterker nog: ‘al die vluchtelingen zijn meer dan welkom!’
Kandidaat-vluchtelingen in pakweg Irak of Somalië die nog met twijfels zitten of ze de lange reis wel zouden aanvatten maar dan de tekst downloaden op de pc van de plaatselijke bib zullen zich al snel aangemoedigd voelen om dadelijk de koffers te pakken en op weg te gaan.
Wie de tekst zorgvuldig leest leert immers dat de ondertekenaars er zich toe verbinden om de vluchtelingen in de aankomstlanden met de beste zorgen te omringen. De tekst hamert er op dat de Mensenrechten zullen worden gerespecteerd, dat opsluiting van de migrant ten allen tijde dient te worden vermeden, dat er alles aan moet worden gedaan om hem te redden als hij in nood verkeert (doelstelling 8), dat alle basisbehoeften moeten worden verschaft; dat de regels van de gezinshereniging worden versoepeld (paragraaf 21), dat de ontvangende landen de migrant moeten bijstaan in het vinden van betaald werk; dat collectieve uitzetting niet meer mag worden toegepast…
Voorts benadrukt de tekst dat de ontvangstlanden ‘de culturele gevoeligheid van de migrant zullen respecteren’. In de praktijk zou dit er bijvoorbeeld toe kunnen leiden dat als een streng islamitisch stel zich aanbiedt op de spoed van een ziekenhuis omdat de vrouw onwel is de echtgenoot kan verbieden dat zijn echtgenote behandeld wordt door een mannelijke arts…
Populistische partijen hebben gelijk als ze beweren dat de tekst in achtergestelde delen van de wereld duidelijk zal worden begrepen als een lokroep, een wervingscampagne voor migranten.
Natuurlijk is het evident en beschaafd om de kandidaat-vluchteling voor te houden dat zijn of haar Mensenrechten hier zullen worden gerespecteerd. Ten minste: Voor ons lijkt dit de normaalste zaak van de wereld, maar voor hen allerminst. In de meeste landen van vertrek immers worden de Mensenrechten doorlopend met de voeten getreden. Als de migrant dan van te voren verneemt dat Mensenrechten bij ons een heilig principe zijn dan beseft hij terstond dat het hier alleen maar beter kan zijn, ongeacht zijn toekomstig lot.
En als hij vervolgens, ter informatie, ook nog eens te lezen krijgt dat ‘bed, bad en brood’ gegarandeerd zijn en er ook nog eens uitzicht is op betaald werk in een vredevolle omgeving dan is de beslissing om onze kant uit te gaan snel gemaakt. Met andere woorden: Deze tekst dreigt een nieuwe migratiecrisis uit te lokken.
Politieke tegenstand groeit naarmate het besef toeneemt
Voorstanders van het pact willen de tegenstanders sussen en overhalen door steeds te blijven herhalen dat het pact niet bindend is. Het is een pact, geen verdrag, zeggen ze keer op keer. Goed en wel, maar waarom moet het dan nodig officieel worden bekrachtigd door regeringsfunctionarissen op een vergadering van de VN…? Dan had de VN kunnen volstaan met een rondzendbrief waarin het haar leden de tekst aanbiedt ter advies.
En als het inderdaad niet bindend is, waarom heet deel 2 van het document dan ’23 doelstellingen en verbintenissen’? En waarom wemelt de tekst dan van de zinsnede “we commit to…” (“we verbinden ons ertoe om…”)? Genoeg voer voor discussie dus.
Specialisten op het gebied van de rechtspraak beamen dat de tekst kan worden aangewend als zogenaamde ‘soft law’, als een soort van afspraak die zich bevindt in een overgangsgebied tussen wet en niet-wet. Met de tekst in de hand zou een migrant van een rechter bijvoorbeeld een voor hem gunstige uitspraak kunnen verkrijgen waar een precedentwerking van uitgaat.
Het is immers niet voor het eerst dat rechters politieke besluiten ‘overrulen’ met politiek getinte vonnissen waarmee zij zichzelf qua machtsuitoefening boven de politici plaatsen. Een goed voorbeeld daarvan zijn de Amerikaanse rechters die Trump’s immigratieverbod voor vluchtelingen uit moslimlanden aan banden legden…
Het behoort trouwens tot Trump’s verdiensten dat hij de allereerste was die het migratiepact naar de prullenmand verwees door luidop te verkondigen dat hij het nooit zou goedkeuren. Nadien volgden Polen, Tsjechië, Hongarije, Oostenrijk, Estland, Bulgarije, Australië, Israël en Zwitserland in zijn kielzog.
Zelfs een land als de Dominicaanse Republiek heeft inmiddels laten weten dat het overweegt het pact niet goed te keuren. De regering aldaar vreest immers dat het de toevloed van economische vluchtelingen uit het straatarme Haïti, het andere deel van het eiland, niet meer zou aankunnen van zodra zij belooft zich aan de regels van het pact te houden.
Pact veroorzaakt regeringscrisis in België
Ook in Nederland en België was er fors politiek verzet. In Nederland met name georganiseerd door Thierry Baudet van het Forum voor Democratie die terecht aan de alarmbel trok en alle nadelen van het pact breeduit in de media uitsmeerde. Als oppositielid kon hij echter niet beletten dat premier Rutte onverstoord naar de top in Marrakesh vertrok om aan de overeenkomst zijn goedkeuring te hechten. In totaal 164 landen van de 193 VN-leden deden dat, een grote meerderheid dus.
In België woog de weerstand tegen het pact zwaarder door. De partij N-VA die deel uitmaakte van de regering Michel riep de premier op om niet naar Marrakesh te gaan. Zo niet zou zij uit de regering stappen en haar daarmee aan het wankelen brengen. Dat is intussen gebeurd.
Premier Michel verklaarde dat hij reeds op de Algemene Vergadering van de VN op 27 september jongstleden zijn woord had gegeven dat België het pact zou goedkeuren.
‘Een woord is een woord’, zei de gentleman-politicus die liever miljoenen andersdenkenden van zijn eigen volk schoffeerde dan die ene voorzitter van de VN. Indien hij zijn land in deze eindfase zou terugtrekken dan zou het internationaal heel wat imagoschade oplopen, zo luidde zijn afweging.
De partij N-VA kreeg het verwijt te horen dat het veel te laat haar bezwaren had geuit, in de laatste rechte lijn naar de conferentie. Nochtans waren er twee lange jaren van onderhandelingen aan voorafgegaan, gedurende welke tijd elke regeringspartij al haar kritiek mocht overbrengen, hetgeen niet gebeurd was.
Het was pas na de openlijke afwijzing van het pact door de alerte regering Kurz van Oostenrijk dat N-VA inzag dat ze al die tijd had zitten slapen.
Wiens schuld?
De schuld daarvoor ligt eerder bij de Europese Commissie dan bij de N-VA zelf. Kennelijk waren de EU bonzen er op uit om de tekst zo geruisloos mogelijk te laten passeren om alle tegenstand in de kiem te smoren.
Zo werd er amper van tevoren in de media gecommuniceerd over het voornemen met betrekking tot zo’n gevoelig thema, terwijl er wel voortdurend werd gekibbeld over een eerder onschuldig onderwerp zoals de vraag wat het meest gunstig zou uitpakken voor de Europeaan: Zomer- of Wintertijd?
Tal van lidstaten overwegen om daarover de bevolking te bevragen in een referendum, terwijl het veel belangrijker vraagstuk of de doorsnee Europeaan wakker ligt van een soepeler asielbeleid op die manier stilletjes naar de achtergrond verdween.
De ironie wil dat de twee grootste begunstigers van het Marrakesh pact, Merkel en Macron, in eigen land krijgen af te rekenen met enorme tegenslagen. Merkel staat op het punt om de nationale politiek te verlaten via een achterdeur vanwege een tegenvallende stembusgang en in Frankrijk staat Macron onder zware druk om af te treden vanwege de beweging van de gele hesjes die niet ophoudt te demonstreren tegen een aangekondigde verhoging van de brandstofprijzen.
Eens de uitwerking van het migratiepact een feit is zal dat hun politieke erfenis zijn waarmee ze de Europeanen hebben opgezadeld gedurende vele generaties.
Naar mijn aanvoelen zal de politieke afrekening voor dat onbesuisde beleid worden gepresenteerd tijdens de Europese verkiezingen van mei 2019. De verwachting is immers dat het Marrakesh pact alle populistische partijen van Europa veel wind in de zeilen gaat geven.
Olli Salvatore is auteur en geopolitiek filosoof.
