Met de goedkeuring die de Amerikaanse senaat heeft gegeven voor het spionageprogramma Prism, zal binnenkort weer de privacy-discussie oplaaien in Nederland en Europa. Privacy Shield, dat een veiligheidsmaatregel zou zijn in het beschermen van de privacy van Europese burgers, wordt hiermee aangetast.
Onder president Trump zal (economische) spionage floreren en privacy te lijden hebben. Volgens Edward Snowden is niet de president, maar de technische mogelijkheid het probleem. De klokkenluider heeft gelijk.
In Oliver Stone’s film Snowden wordt schitterend in beeld gebracht hoe de klokkenluider ertoe kwam om naar buiten te treden met de manier waarop Amerika op de hele wereld spioneert. Langzaam wordt duidelijk hoe diep de inlichtingendienst buiten de wet om in het privéleven van mensen snuffelt. Na de voorstelling beantwoordde de oud-CIA en oud-NSA-medewerker vragen van het verzamelde publiek in Amsterdam.
Toen Trump ter sprake kwam, stelde hij dat niet de presidentskeuze de kern van het probleem is. Bij het wisselen van het regime ligt er een kant en klare technische infrastructuur om te spioneren en om zeer gedetailleerd in het leven van mensen te kijken. Nu er een ander regime zit, kan het probleem groter worden. En – zo stelt hij – in de VS zit een regering er maximaal acht jaar.
Verregaande mogelijkheden
Snowden’s onthullingen maken duidelijk hoe ver de praktijken gaan. Niets is te gek: malware verstopt in hardware verspreiden, drone-aanvallen op basis van de locatie van een mobiel, geautomatiseerd en professioneel inbreken op computers, het lamleggen van infrastructuur, het verzwakken van beveiligingsstandaarden, het afluisteren van regeringsleiders, het verzamelen van gedetailleerde profielen van burgers en ga zo maar door. De NSA doet dat volgens eigen zeggen allemaal met het doel een ‘voordeel in de besluitvorming’ te hebben.
Naar Amerikaanse standaarden blijkt een groot gedeelte van de spionage infrastructuur illegaal te zijn. De Raad van Europa, die toezicht houdt hoe mensenrechten in Europa vorm krijgen, bestempelt de praktijken als enorme mensenrechtenschendingen. Rapporteur Pieter Omtzigt concludeerde dat naast de privacy de VS ook de vrije meningsuiting, het recht op religie, het recht op een eerlijk proces ondermijnen. De organisatie gaat zelfs zover om te stellen dat het onze democratie ondermijnt.
Trump
Toen de onthullingen van Snowden naar buiten kwam, was de Nederlandse reactie relatief lauw. Misschien drong nog niet zo goed door dat als onder Bush en Obama een risicovolle infrastructuur wordt gebouwd deze ooit in handen komt van een nieuwe machthebber kan komen. Want de regering wordt weliswaar vervangen, maar de infrastructuur niet. Dus erft Trump een machtig wapen van Obama.
Nog een andere bevoegdheid valt de nieuwe president ten deel: het zonder aanklacht opsluiten van mensen. Obama beloofde bij het ondertekenen van de NDAA-wet dat hij tijdens zijn presidentschap wetsartikel nooit zal gebruiken. De mogelijkheid is dus gemaakt voor zijn opvolger. Altijd handig voor een toekomstig president die tijdens de campagne dreigde zijn opponent naar de gevangenis te sturen.
