Ethiek
Dat bedrijven, over het algemeen, niet schromen om met moreel verwerpelijk uitschot van de wereld zaken te doen, wisten we eigenlijk al. Ik hoor een aantal mensen al verontwaardigd denken: “Ja, maar dat hoort er gewoon bij“. Toch zou ik je mee willen nemen naar de tijd dat Duitsland onder een ander regime viel, der Nazi’s.
We kennen de verhalen wel van Audi, BMW, Bayer, BASF, Krupp, dr. Oetker, Siemens, Hugo Boss, Adidas en Puma. Bedrijven die uiteenlopende hand en span diensten verleenden aan de Nazi’s. Wat men er voor terugkreeg varieerde van graties ‘minder vrijwillige’ arbeiders tot personen waar je buiten elke wet vrij op los kon experimenteren. En ja ik weet het, het zijn Duitse bedrijven en dan is het wat ‘lastig’ om je van het regime te distantiëren. Het is, hopelijk dat je het met me eens bent, iets anders wanneer de top van het bedrijf overtuigd de Nazi ideologie aanhangt…
Buiten het Derde Rijk
Buiten Duitsland hebben tal van bedrijven een graantje geprobeerd mee te pikken met de nieuwe ontstane markt van goedkope arbeid en nieuwe ‘business opportunities’. In Nederland had bijvoorbeeld Philips geen scrupules om deze nieuwe vorm van goedkope arbeid in te lijven in het bedrijfsproces. Kinderen werken niet zo hard als volwassenen en daardoor kregen 1.300 kinderen in 1943 een enkeltje Sobibor. De NS zag haar kans schoon om een nieuw product te introduceren om te voldoen naar de toegenomen vraag van enkeltjes richting het oosten. Opmerkelijk is te noemen dat Philips deze vorm van arbeid wel heel geweldig vond en direct aan de slag ging in de toenmalige DDR om dit arbeidsmodel, met succes, door te zetten. Geloof me ik hoor je, lang geleden, niet meer relevant en etc etc etc. Maar wacht! Er is meer: IBM. Er is geen bedrijf dat langer dan IBM een pseudo monopolie heeft gehad op de volledige ICT sector en dat voor tientallen jaren. Controversiële uitspraak du jour: Zonder IBM zouden er (heel) veel minder Joden, zigeuners en gehandicapten vermoord zijn aldus het boek: IBM and the Holocaust: The Strategic Alliance between Nazi Germany and America’s Most Powerful Corporation van Edwin Black.
Waar het op neer komt is dat door het gebruik van IBM systemen er makkelijk databases werden aangelegd om zo lijstjes te produceren welke personen opgeruimd dienden te worden. De toenmalige CEO van IBM: Watson, nééhee niet die maar deze Watson, hield dan ook warme banden met het Nazi regime voor zij uberhaupt aan de macht kwam. Het wordt onwerkelijk wanneer je bedenkt dat IBM niets heeft verkocht aan de Nazi’s, ze leasde slechts apparatuur, mensen en toebehoren. Hierdoor stond er dus IBM apparatuur niet alleen in regeringsgebouwen maar ook op de concentratiekampen. IBM heeft het verhaal dat Edwin Black heeft geschreven niet ontkend, enkel heeft zij kritiek op de ‘onderzoeksmethode’.
Het gevaar
Bij het bovenstaand zou je kunnen denken wat al deze ‘geschiedenis’ met het nu te maken heeft. Veel. Heel veel. Bedrijven zijn niet vies van het met voeten treden van de fundamentele rechten van ons allen als er geld mee gemoeid is, dat is wat we hiervan moeten leren. Als we 1 les kunnen trekken is het dat grote bedrijven die strafrechtelijk goed de mist in gaan kunnen rekenen op maximaal een boete. Niemand gaat naar de gevangenis en de volgende dag bestaat het bedrijf nog steeds met dezelfde leiding sociopaten en doelstellingen. Politici zullen blijven roepen dat bedrijven, bedrijven zijn en dat vervolging ‘moeilijk’ is… Om dat te betitelen als georganiseerde misdaad gaat dan voor deze politici te ver of is te lastig. Voldoen zij aan het juridisch profiel? Laten we eens kijken naar wat het hoogste rechtsorgaan dat we kennen er van vind: de Raad van Europa zij, 47 landen, vinden dat juridisch van georganiseerde misdaad sprake is indien het voldoet aan de volgende vier criteria:
- samenwerking van twee of meer personen
- de samenwerking heeft plaats over een langere periode
- om ernstige misdaden te plegen
- met als doel macht en/of geldelijk gewin.
Ja leuk maar je weet nog steeds niet waarschijnlijk wat ik met gevaar bedoel, toch? Als we bedrijven zien die steeds nauwer gaan samenwerken met overheden dan gaat het fout. De recente geschiedenis leert ons dat het weleens goed fout kan gaan, ook bij ons. En dat, het belangrijker nog, geen gevolgen heeft voor de bestuurders/aanstichters. Dit luidt, in de woorden van Piet Hein Donner, het einde van de democratie in. Bedrijven worden niet erkend in de Kieswet en mogen dus niet kiezen. Alleen kiesgerechtigde burgers mogen kiezen, toch? Burgers zouden daardoor de enige moeten zijn die invloed kunnen uitoefenen op politici en regeringsbeleid en zeker niet bedrijven. De werkelijkheid vandaag de dag is dat grote bedrijven een onevenredige invloed hebben op onze politici, rechtstaat en democratie. Of we het nou hebben over onze privacy, welvaart of veiligheid hebben de allergrootste bedrijven altijd een dikke vinger in de pap. Zou het absoluut ondenkbaar zijn, in het licht van het voorgaande, dat we in pakweg 30-60 jaar erachter komen dat het juist bedrijven zijn als Google, Facebook en Twitter die wereldwijd bepalen welke politici verkozen worden en welke niet? Al dan niet in nauwe samenwerking met bedrijven van vergelijkbare grootte? Zonder direct en massaal te grijpen naar de ‘aluhoedjes’ zijn dit, mijns inziens, wel de vragen die we vandaag de dag ook moeten stellen.
Voor alle anderen: Ach het is maar geld verdienen dus swa…
