Portugal had een van de ergste heroïne-epidemieën in de westerse wereld. In de jaren negentig was 1% van de bevolking verslaafd aan heroïne. Overdoses kwamen met grote regelmaat voor. En drugsgerelateerde sterfgevallen waren de hoogste in de Europese Unie.
De Portugese regering heeft in 2001 besloten om een nieuwe koers in te slaan. Het bezit van alle drugs werd gedecriminaliseerd. Mensen die betrapt worden met minder dan een 10-daagse voorraad drugs, worden voorgeleid aan speciale commissies. Deze commissies bestaan uit een advocaat, een arts en een maatschappelijk werker, die behandeling of een lage boete aanbevelen.
Sinds Portugal 14 jaar geleden drugs decriminaliseerde, volgen regeringen en drugsbeleidskundigen over de hele wereld dit beleid op de voet. Studies in de afgelopen jaren doen vooral blijken dat dit grote experiment een succes is geweest. Toch is 14 jaar een beperkte periode om een dergelijk nationaal beleid te toetsen en elke nieuw onderzoek is van cruciaal belang om de aard en de gevolgen van de decriminalisering te kunnen duiden.
Gegevens van het Europees Waarnemingscentrum Drugs en Drugsverslaving heeft recent hierover gerapporteerd. Volgens het rapport van het centrum van 2015 heeft Portugal de tweede laagste drug overdosispercentage van elk Europees land gemeten in het rapport.
De behaalde resultaten van Portugal: Slechts 3 per miljoen sterfgevallen hebben als oorzaak een overdosis. Portugal dat ook een van de armste landen van de eurozone is. Wanneer je het vergelijkt met rijkere landen zoals Duitsland (17,6 per miljoen), Zweden (69,7 per miljoen) of zelfs Nederland (10 per miljoen) kun je al snel de conclusie trekken dat wat zij doen in ieder geval een positief effect heeft.
De opvallend lage overdosisgraad van Portugal heeft ook een correlatie met de trend van het decriminalisatie beleid.
De laatste cijfers uit het onderzoek van 2015 bevestigen dat overdosissen veel lager liggen dan het Europese gemiddelde van 17,3 sterfgevallen per miljoen.
Dus hoe kunnen we de lage cijfers van Portugal verklaren? In de Verenigde Staten gaan 90% van de uitgaven voor drugsbeleid naar politie en straf en slechts 10% naar behandeling en preventie. In Portugal is de verhouding exacte tegenovergestelde. Het is dus niet het beleid alleen. Men pakt de oorzaak aan in plaats van te handelen op gevolg. Door drugsgebruik primair als ziekte te diagnoseren en vervolgens te behandelen. Drugsverslaving is niet een moreel of juridisch probleem, maar een gezondheidsuitdaging. Zoals João Goulão, de architect van het decriminaliseringsmodel van Portugal, zei: “het gebruik van drugs is slechts een symptoom van enig lijden, en we moeten de oorzaken vinden en behandelen.” De Portugese aanpak om deze oorzaken vast te stellen loopt niet via de politie, maar via de artsen die ook op verslaving screenen.
